વિધીશા કુંતમલ્લા : પાર્ટીશન મ્યુઝિયમનું ઉદ્ઘાટન ગુરુવારે આંબેડકર યુનિવર્સિટી દિલ્હીના કાશ્મીરી ગેટમાં દારા શિકોહ પુસ્તકાલયમાં કરવામાં આવ્યું હતું.
મ્યુઝિયમનું ઉદઘાટન કરતાં શિક્ષણ પ્રધાન આતિશી જેઓ કલા અને સંસ્કૃતિનો પોર્ટફોલિયો પણ ધરાવે છે તેમણે કહ્યું કે “હું પાર્ટીશન પીડિતોના પરિવારમાંથી આવું છું. મારા દાદાએ ભારત સરકારમાં કારકુન તરીકે કામ કર્યું હતું અને છેલ્લી ક્ષણ સુધી પાકિસ્તાનમાં તેમના માતા-પિતા સાથે રહેવું પડ્યું હતું. મારા પરદાદીએ પાકિસ્તાનથી ભારત જવા માટે ટ્રેન પકડવાની યોજના બનાવી હતી, પરંતુ તેમ કર્યું ન હતું… તેમાં કોઈ બચ્યું ન હતું… આ દૈવી હસ્તક્ષેપ હતો.
તેણીએ ઉમેર્યું હતું કે “સમાજના સામાજિક તાણાવાણાને ધિક્કારથી નષ્ટ કરવું ખૂબ જ સરળ છે, પરંતુ તે ઘા રુઝતા સેંકડો વર્ષો લાગે છે… કેટલાક લોકોના નિહિત સ્વાર્થોએ આપણા દેશની સામાજિક રચનાને તોડી નાખી છે અને આજદિન સુધી લાખો પરિવારો આઘાતમાં છે કારણ કે તેમાંથી,”
આતિશીએ પાર્ટીશન મ્યુઝિયમની વિશિષ્ટતાની પ્રશંસા કરી અને પ્રકાશ પાડ્યો કે તે માત્ર ઈતિહાસ વિશે જ વાત કરતું નથી પણ લોકોને ભૂતકાળ સાથે પણ જોડે છે. ઇન્ટરેક્ટિવ મીડિયાની સાથે, મ્યુઝિયમમાં ‘વર્ચ્યુઅલ રિયાલિટી એક્સપિરિયન્સ’, પાર્ટીશનના સાક્ષી બનેલા લોકોએ દાનમાં આપેલી વસ્તુઓ અને એક સંભારણું શોપ દર્શાવવામાં આવશે.
આ પુસ્તકાલય શહેરના વિવિધ પાસાઓ અને તેના ઈતિહાસ પર પ્રદર્શન સાથે સાંસ્કૃતિક કેન્દ્ર તરીકે પણ સેવા આપશે. અધિકારીઓએ જણાવ્યું હતું કે, મ્યુઝિયમ વિભાજનની યાદોને લોકો દ્વારા અનુભવાય છે તે રીતે દર્શાવવાનો પ્રયાસ કરશે.
આ સમયગાળાએ દિલ્હીને નોંધપાત્ર રીતે બદલી નાખ્યું અને રાષ્ટ્રીય રાજધાનીના મુખ્ય ભાગો, જેમાં લાજપત નગર, સીઆર પાર્ક અને પંજાબી બાગ જેવા વિસ્તારોનો સમાવેશ થાય છે, વિભાજન પછી સ્થાપના કરવામાં આવી હતી. મ્યુઝિયમમાં વિભાજન અને સ્વતંત્રતાની લડતના પાસાઓને સમજાવવા માટે રચાયેલ સાત કસ્ટમાઇઝ્ડ ગેલેરીઓ દર્શાવવામાં આવશે.
રેલ કોચ, પ્રાચીન હવેલીઓ અને શરણાર્થી શિબિરોની પ્રતિકૃતિઓનું સાક્ષી બનાવવું એ ઘણા લોકો માટે આંખ ઉઘાડનારો અનુભવ હશે, એક સત્તાવાર નિવેદનમાં જણાવાયું છે કે, સંગ્રહાલયમાં સિંધને સમર્પિત વિશેષ ગેલેરી છે.
મ્યુઝિયમમાં ‘ગેલેરી ઓફ હોપ એન્ડ કૌરેજ’નો પણ સમાવેશ થાય છે જે વિભાજન પછીના દાયકાઓ પછી પાકિસ્તાનમાં તેમની પ્રાચીન મિલકતો અને સ્થળોની ફરી મુલાકાત લેતા લોકોના ફોટોગ્રાફ્સ, સ્મૃતિચિહ્નો અને અનુભવો પ્રદર્શિત કરશે.
આ પ્રોજેક્ટ કેન્દ્રીય પ્રવાસન મંત્રાલયની ‘એડોપ્ટ એ હેરિટેજ’ યોજના હેઠળ હાથ ધરવામાં આવ્યો છે, જેમાં આવા માળખાને અપનાવવા અને જાળવવાનો સમાવેશ થાય છે.
જેમાં લીકીંગ છત અને ભીની દિવાલોની સમસ્યા હતી, તેને દિલ્હી સરકાર દ્વારા પુનઃસ્થાપિત કરવામાં આવી હતી અને તેના વસાહતી અને મુઘલ ભૂતકાળના ભાગો જાળવી રાખે છે. 1600 ના દાયકામાં મુગલ સમ્રાટ શાહજહાંના પુત્ર દારા શિકોહની લાયબ્રેરીની ઇમારત પાછળથી દિલ્હીમાં બ્રિટિશ નિવાસી ડેવિડ ઓક્ટરલોની દ્વારા વસવાટ કરવામાં આવ્યો હતો.
Disclaimer : આ આર્ટિકલ ફાઇનાન્સિયલ એક્સપ્રેસ પરથી અનુવાદીત છે, મૂળ આર્ટિકલ વાંચવા માટે અહીં ક્લિક કરો
