Heat wave Forecast for Lok Sabha Elections : દેશના લગભગ મોટા ભાગના વિસ્તારમાં એપ્રિલમાં લોકોએ કાળઝાળ ગરમીના મોજાનો સામનો કરવો પડી રહ્યો છે, ત્યારે ભારતીય હવામાન વિભાગ (IMD) એ પ્રથમ વખત 9 એપ્રિલે શરૂ થનાર 18 મી લોકસભા ચૂંટણી માટે હીટવેવની આગાહી કરી છે.
હવામાન વિભાગે એરપોર્ટ, દરિયાઈ બંદરો અને ધોરીમાર્ગોથી આગળ તેની વિશેષ પરિવહન ક્ષેત્રની આગાહીને વિસ્તૃત કરીને, IMD એ તાજેતરમાં રેલ મુસાફરો માટે પણ આગાહી રજૂ કરી છે. આ ઉનાળામાં શાળા-કોલેજની રજાઓ વચ્ચે અને ચૂંટણી-ડ્યુટીની સુરક્ષા અને અન્ય કર્મચારીઓને વારંવાર લાંબા અંતરની મુસાફરી કરવાની જરૂર પડતાં રેલવેની માંગમાં વધારો થવાની તૈયારી છે, જેથી આ આગાહી પણ કરવામાં આવી છે.
1 એપ્રિલના રોજ, IMD એ તેની, એપ્રિલ-જૂન ઉનાળાના હવામાનની આગાહીમાં જણાવ્યું હતુ કે, દેશના મોટાભાગના ભાગોમાં 10-22 દિવસ સુધી ભારે ગરમી અને લાંબા ગરમીના મોજાની ચેતવણી આપી હતી. આ મુજબ, છેલ્લા ત્રણ અઠવાડિયા દરમિયાન, ઓડિશા, મહારાષ્ટ્ર, બિહાર, પશ્ચિમ બંગાળ અને રાજસ્થાનના ભાગોમાં ગરમીનું મોજું જોવામાં આવ્યું છે. દેશના ઘણા ભાગોમાં મેના મધ્યમાં તાપમાન ટોચ પર હોય છે.
હવામાન વિભાગનું આ પગલું વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ 11 એપ્રિલે ગરમીના મોજાને પહોંચી વળવા માટેની તૈયારીઓ પર ચર્ચા કરવા માટે બોલાવેલી બેઠક બાદ ઉઠાવવામાં આવ્યું છે. આ બેઠકમા IMD અને નેશનલ ડિઝાસ્ટર મેનેજમેન્ટ ઓથોરિટી (NDMA) ના અધિકારીઓએ હાજરી આપી હતી.
IMD ની ચૂંટણી-કેન્દ્રિત આગાહી અનુક્રમે એપ્રિલ 26, મે 7, મે 13, મે 20, મે 25 અને જૂન 1 થી શરૂ થતા બાકીના તમામ છ મતદાન તબક્કાઓ માટે જાહેર કરવામાં આવશે.
ભારતના વિશેષ રીતે રચાયેલ ઇન્ટરેક્ટિવ નકશામાં, આગાહી મહત્તમ અને લઘુત્તમ તાપમાન, ભેજનું સ્તર, પ્રદેશ મુજબની હીટવેવની સ્થિતિ અને વધુ વિશે માહિતી પ્રદાન કરે છે, જે પાંચ દિવસ સુધીના સમયગાળાને આવરી લે છે. નબળાઈ સૂચકાંકના આધારે, તરત જ આગલા દિવસો દરમિયાન સ્થાનિક વિસ્તારના મહત્તમ તાપમાનના આધારે ગણતરી કરાયેલ મૂલ્યના આધારે, લોકો અપડેટ રહી શકે છે અને હીટવેવની આગાહી અને તેમના સંબંધિત મતદાન દિવસ પહેલા સલામત રહેવા માટે નિવારક પગલાં લઈ શકે છે.
આઇએમડીએ જણાવ્યું હતું કે, હવામાન કચેરી પણ ગરમ રાત્રિની સ્થિતિ, પવનની ગતિ અને ગરમીના તાણ જેવી વિગતો પ્રદાન કરે છે, જે માનવ સ્વાસ્થ્ય સાથે સંકળાયેલા મુખ્ય પરિબળોમાંનું એક છે.
મેના બીજા અને ત્રીજા સપ્તાહમાં મતદાનનો તબક્કો 4 અને 5 દરમિયાન ગરમી ચરમસીમાએ પહોંચવાની ધારણા છે, ખાસ કરીને ઓડિશા, આંધ્રપ્રદેશ, તેલંગાણામાં, જે હીટ વેવની સંભાવનાવાળા વિસ્તારોમાં પડે છે.
જ્યારે મહત્તમ તાપમાન સામાન્ય કરતા 4.5 ડિગ્રી સેલ્સિયસથી વધુ વધે અથવા 45 ડિગ્રી સેલ્સિયસ (મેદાનમાં) અને 37 ડિગ્રી સેલ્સિયસ (કિનારે) વટાવે ત્યારે IMD હીટ વેવ જાહેર કરે છે. સામાન્ય રીતે, ગરમીના તરંગો 2 થી 7 દિવસની વચ્ચે રહે છે, પરંતુ 2024 એ અસામાન્ય વર્ષ છે, જેમાં બાકીની સિઝન કરતા આ વખતે લાંબા ગરમીના મોજાની અપેક્ષા છે.
“વર્ષ 2024 એક વિસંગત વર્ષ છે, જેમાં અલ નીનો અને લા નીના વચ્ચે સંક્રમણ થવાની સંભાવના છે. ત્યાં અલ નીનોની ઊંડી અસર જોવા મળી રહી છે. IMD ના એક વરિષ્ઠ અધિકારીએ જણાવ્યું હતું કે, આ વખતે હીટ વેવ કરતાં વધુ ગરમીનો તાણ રહી શકે છે અને તે લોકોના સ્વાસ્થ્ય અને સુખાકારીને અસર કરી રહ્યું છે.
ગયા વર્ષે જૂનથી, અલ નીનો સ્થિતિ – વિષુવવૃત્તીય પેસિફિક મહાસાગરમાં નોંધાયેલા સામાન્ય દરિયાઈ સપાટીના તાપમાન કરતાં વધુ ગરમ અને પ્રચલિત છે. જોકે અલ નીનોની સ્થિતિ ઓછી થઈ રહી છે, આ મહિનાની શરૂઆતમાં IMD ની આગાહી મુજબ, ન્યુટ્રલ અલ નીનો સધર્ન ઓસિલેશન (ENSO) ની સ્થિતિ જૂન પહેલા બહાર આવશે નહીં. આવી સ્થિતિમાં, ભારતમાં ઉનાળાની ઋતુ દરમિયાન નોંધાયેલ તાપમાન અલ નીનો સાથે સંકળાયેલું હશે.
આ સિઝનમાં, દક્ષિણ ભારતમાં સિઝનની શરૂઆતથી જ અભૂતપૂર્વ ગરમીનો અનુભવ થઈ રહ્યો છે, એમ અધિકારીએ જણાવ્યું હતું. રાત્રી પણ ગરમ હોય છે અને દિવસનું તાપમાન રેકોર્ડ તોડવાની નજીક હોય છે, જોકે ગરમીનું મોજું જાહેર કરવામાં આવ્યું ન હતું. ઉત્તર અને આંતરિક કર્ણાટક, ઉત્તર તમિલનાડુ, તેલંગાણા અને કેરળના મોટા ભાગના વિસ્તારોમાં અત્યાર સુધીમાં દિવસ અને રાત્રિના તાપમાનમાં વધારો નોંધાયો છે.
