સુજીત બિસોયી, યુબરાજ ઘીમીરે : નેપાળ દ્વારા તેના નવા નકશામાં કાલાપાની, લિપુલેખ અને લિમ્પિયાધુરાના વિસ્તારોને સામેલ કર્યા પછી ભારત સાથેના સંબંધો બગડ્યાના ચાર વર્ષ પછી, કાઠમંડુમાં સરકારે દેશના નકશા પર નિયંત્રણ વિસ્તારો સાથે દર્શાવવામાં આવેલી ભારતીય સરહદ સાથે 100 રૂપિયાની નોટ જાહેર કરવાનો નિર્ણય લીધો છે. ,
નેપાળ સરકારના પ્રવક્તા અને સંચાર મંત્રી રેખા શર્માના જણાવ્યા અનુસાર, નવી ચલણી નોટ અંગેનો નિર્ણય ગુરુવારે વડાપ્રધાન પુષ્પ કમલ દહલ ‘પ્રચંડ’ની અધ્યક્ષતામાં મળેલી કેબિનેટ બેઠકમાં લેવામાં આવ્યો હતો.શનિવારે કાઠમંડુના નિર્ણય પર ભારત તરફથી તીવ્ર પ્રતિક્રિયા આવી અને વિદેશ મંત્રી એસ જયશંકરે કહ્યું કે, નેપાળના પગલાથી પરિસ્થિતિ કે જમીની વાસ્તવિકતા બદલાશે નહીં.
ભુવનેશ્વરમાં મીડિયા સાથે વાત કરતા જયશંકરે કહ્યું, “અમારી સ્થિતિ એકદમ સ્પષ્ટ છે. નેપાળ સાથે અમે એક સ્થાપિત મંચ દ્વારા અમારી સરહદી બાબતો પર ચર્ચા કરી રહ્યા છીએ. આ વચ્ચે, તેણે એકતરફી રીતે તેની બાજુથી કેટલાક પગલાં લીધાં.દિલ્હીએ માનસરોવર યાત્રા માર્ગ પર ધારચુલાથી લિપુલેખ સુધીના નવા રસ્તાનું ઉદ્ઘાટન કર્યા પછી મે 2020 માં ભારત અને નેપાળ વચ્ચેના સંબંધોમાં ખટાશ જોવા મળી હતી. આનાથી કાઠમંડુમાં તત્કાલીન સરકાર નારાજ થઈ – કેપી શર્મા ઓલી તે સમયે વડાપ્રધાન હતા – જેમણે નેપાળનો નવો નકશો રજૂ કર્યો, જેમાં નેપાળ, ભારત અને ચીનના ત્રિ-જંક્શન પર 370 ચોરસ કિમીનો વિસ્તાર ઉમેર્યો, જે ભારત તેનો વિસ્તાર ધરાવે છે.
કાલાપાની, લિપુલેખ અને લિમ્પિયાધુરાના સમાવેશ સાથે દેશના નકશામાં ફેરફારને કાયદેસર બનાવવા માટે નેપાળની સંસદ દ્વારા એક બંધારણ સંશોધન બિલ પસાર કરવામાં આવ્યું હતું. બિલ પસાર થવાથી અને નવા નકશાને કારણે બંને દેશો વચ્ચેનો સંચાર અસ્થાયી રીતે તૂટી ગયા હતા.જ્યારે ઓલી સરકાર લથડી રહી હતી ત્યારે ચીને તેના બચાવમાં આવવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો. પરંતુ આખરે ઓલીની સરકાર પડી ગઈ અને નેપાળની સુપ્રીમ કોર્ટ દ્વારા નેપાળની સંસદની પુનઃસ્થાપના બાદ જુલાઈ 2021માં તેમણે રાજીનામું આપવું પડ્યું.2020 થી વિપરીત, જ્યારે નેપાળ પક્ષોની સર્વસંમતિથી નવો નકશો લાવવામાં આવ્યો હતો, ત્યારે પ્રચંડ સરકારના તાજેતરના નિર્ણયને સ્થાનિક સ્તરે શંકા અને ટીકાનો સામનો કરવો પડ્યો છે. કેટલાક ભૂતપૂર્વ રાજદ્વારીઓ અને નેપાળ સેન્ટ્રલ બેંકના ભૂતપૂર્વ ગવર્નરોએ તેને “વિવેકપૂર્ણ” અને “ઉશ્કેરણીજનક” ગણાવ્યું છે.
કેબિનેટના નિર્ણયને નેપાળની સેન્ટ્રલ બેંક, રાસ્ટ્ર બેંકને મોકલવામાં આવશે, જે નવી નોટો છાપવામાં એક વર્ષ જેટલો સમય લાગી શકે છે. ગુણવત્તાયુક્ત નોટો છાપવા માટે મધ્યસ્થ બેંકે ટેન્ડર બહાર પાડવું પડશે.
આ પણ વાંચો – જમ્મુ કાશ્મીરના પૂંછમાં વાયુસેનાના કાફલા પર આતંકી હુમલામાં 1 જવાન શહીદ, 4 ઘાયલચિરંજીબી નેપાળ, રાષ્ટ્ર બેંકના ભૂતપૂર્વ ગવર્નર અને રાષ્ટ્રપતિ રામ ચંદ્ર પૌડેલના આર્થિક સલાહકારે જણાવ્યું હતું કે, “સરકારનો નિર્ણય સૌથી અયોગ્ય સમયે અને તેના મોટા પરિણામો વિશે વિચાર્યા વિના આવ્યો છે. નેપાળ માટે ભારત સાથે પ્રદેશના કેટલાક ભાગોને લઈને વિવાદ છે તે એક બાબત છે, પરંતુ બે પડોશીઓ સહિત આંતરરાષ્ટ્રીય સંસ્થાઓ દ્વારા માન્યતા પ્રાપ્ત કરતા અલગ ચલણ પર નકશો છાપવો એ મૂર્ખતા છે.
એક પૂર્વ નેપાળી રાજદ્વારીએ કહ્યું, “સરકારનો નિર્ણય ખૂબ જ ઉશ્કેરણીજનક અને બિનજરૂરી છે.”
