Women Quota in Lok Sabha: મોદી સરકાર 2029 ની લોકસભા ચૂંટણીમાં મહિલાઓ માટે બેઠકો અનામત લાગુ કરી શકે છે. સત્તાવાર સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું કે સરકાર નારી શક્તિ વંદન કાયદાને લાગુ કરવાનું લક્ષ્ય રાખી રહી છે, જે હેઠળ આગામી ચૂંટણીઓમાં લોકસભા અને રાજ્ય વિધાનસભાઓમાં એક તૃતીયાંશ બેઠકો મહિલાઓ માટે અનામત રાખવામાં આવશે.
સરકારી સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું કે, “જનગણનાની જાહેરાત કરવામાં આવી છે અને તે પછી અન્ય પગલાં લેવામાં આવશે. મહિલા અનામત બિલ સીમાંકન પ્રક્રિયા સાથે જોડાયેલું છે. અમારો ઉદ્દેશ્ય આગામી ચૂંટણીમાં તેનો અમલ કરવાનો છે.” બંધારણ (128મો સુધારો) બિલ, 2023 અનુસાર સપ્ટેમ્બર 2023 માં પસાર થયેલા નારી શક્તિ વંદન કાયદા અનુસાર કાયદાના અમલ પછી હાથ ધરવામાં આવેલી પ્રથમ વસ્તી ગણતરીના ડેટાના આધારે સીમાંકનની પ્રક્રિયા શરૂ થયા પછી લોકસભા અને રાજ્ય વિધાનસભાઓમાં મહિલાઓ માટે એક તૃતીયાંશ બેઠકો અનામત અમલમાં આવશે.
વસ્તી ગણતરી માટે ડેટા સંગ્રહ પ્રક્રિયા આવતા વર્ષે શરૂ થશે
આ મહિનાની શરૂઆતમાં સરકારે જાહેરાત કરી હતી કે જાતિ ગણતરી સાથે વસ્તી ગણતરી માટે ડેટા એકત્રિત કરવાની પ્રક્રિયા આવતા વર્ષે શરૂ થશે અને 1 માર્ચ, 2027 સુધી દેશની વસ્તીનો સ્નેપશોટ પ્રદાન કરશે.
આગામી લોકસભા ચૂંટણીમાં મહિલા અનામતને વાસ્તવિકતા બનાવવા માટે સીમાંકન સમયસર પૂર્ણ કરવું પડશે જેથી ભારતના ચૂંટણી પંચ દ્વારા મતવિસ્તારોના નવા સીમાંકનના આધારે 2029 ની ચૂંટણીઓ યોજી શકાય. સીમાંકન માટે વસ્તી ગણતરીનો ડેટા મહત્વપૂર્ણ છે, કારણ કે ડેટા ઉપલબ્ધ થયા પછી લોકસભા અને રાજ્ય વિધાનસભાઓમાં બેઠકોનું પુનર્ગઠન અને તેમની પ્રાદેશિક સીમાઓ ફરીથી દોરવાની પ્રક્રિયા શરૂ થવાની અપેક્ષા છે.
દક્ષિણના રાજ્યોની સીમાંકન અંગે ચિંતાઓ
દક્ષિણના રાજ્યોમાં એવી ચિંતા છે કે સીમાંકન “એક વ્યક્તિ, એક મત, એક મૂલ્ય” ના બંધારણીય સિદ્ધાંત અનુસાર લોકસભામાં વિવિધ રાજ્યોને ફાળવવામાં આવેલી બેઠકોના પ્રમાણમાં ફેરફાર કરશે, જેનાથી ઉત્તરીય રાજ્યોની બેઠકોમાં વધારો થશે, જ્યાં 1971 થી ઝડપી વસ્તી વૃદ્ધિ જોવા મળી છે, અને દક્ષિણના રાજ્યોનું સંબંધિત મહત્વ ઘટશે, જેમાં સમાન સમયગાળા દરમિયાન વસ્તી વૃદ્ધિ ધીમી રહી છે. વરિષ્ઠ મંત્રીઓએ કહ્યું છે કે દક્ષિણના રાજ્યો દ્વારા વ્યક્ત કરવામાં આવેલી ચિંતાઓને દૂર કરવામાં આવશે અને ફરિયાદો માટે કોઈ જગ્યા છોડવામાં આવશે નહીં.
આ પણ વાંંચોઃ- US Visa Bulletin: અમેરિકાએ વિઝા બુલેટિન જાહેર કર્યું, ભારતીય વર્કર્સને ક્યાં સુધીમાં મળશે ગ્રીન કાર્ડ, અહીં વિગતે સમજો
આગામી વસ્તી ગણતરી પછી સીમાંકન માટે સંસદે સીમાંકન કાયદો પસાર કરવો પડશે, જેના હેઠળ સીમાંકન પંચની સ્થાપના કરવામાં આવશે.જે લોકસભાની બેઠકોની સંખ્યામાં વધારો કરવાની સંભાવના છે. બંધારણની કલમ 82 દરેક વસ્તી ગણતરી પછી બેઠકોના પુનઃગઠનની જોગવાઈ કરે છે.
1971ની વસ્તી ગણતરી મુજબ લોકસભામાં વસ્તીના આંકડા
હાલની લોકસભામાં વસ્તીના આંકડા 1971ની વસ્તી ગણતરી મુજબ છે કારણ કે 1976માં બેઠકોનું સીમાંકન ૨૫ વર્ષ માટે મુલતવી રાખવામાં આવ્યું હતું. 2001માં બંધારણીય સુધારા દ્વારા તેને બીજા 25 વર્ષ માટે મુલતવી રાખવામાં આવ્યું હતું અને 2002માં, વાજપેયી સરકારે કહ્યું હતું કે આનાથી પરિવાર નિયોજનને પ્રોત્સાહન મળશે. જો 2026 સુધીમાં સંસદ દ્વારા બીજો બંધારણીય સુધારો પસાર કરવામાં નહીં આવે, તો સીમાંકન પરનો સ્ટે આપમેળે સમાપ્ત થઈ જશે.
