Financial Action Task Force (FATF): પહલગામમાં થયેલા આતંકવાદી હુમલા બાદ ભારત પાકિસ્તાનને જોરદાર જવાબ આપવા માટે શ્રેષ્ઠ પ્રયાસ કરી રહ્યું છે. સિંધુ જળ સંધિને સ્થગિત કરવા, હવાઈ ક્ષેત્ર બંધ કરવા જેવા અનેક મોટા નિર્ણયો લીધા પછી, ભારત હવે બે મોટા પગલાં લેવાનું વિચારી રહ્યું છે. આ બંને પગલાં પાકિસ્તાનની મુશ્કેલીઓ વધારશે.
ભારતનું પહેલું પગલું પાકિસ્તાનને ફાઇનાન્શિયલ એક્શન ટાસ્ક ફોર્સ (FATF) ની ‘ગ્રે લિસ્ટ’માં પાછું લાવવાનું છે. FATF મની લોન્ડરિંગ અને આતંકવાદને ધિરાણ આપવા પર નજર રાખે છે.
એ કહેવું પડશે કે પાકિસ્તાનને જૂન 2018 માં FATF ની ‘ગ્રે લિસ્ટ’ માં મૂકવામાં આવ્યું હતું અને આ દેશ ઓક્ટોબર 2022 સુધી આ લિસ્ટમાં રહ્યો. ‘ગ્રે લિસ્ટ’ માં પાકિસ્તાનની હાજરી ત્યાંથી ભારતમાં (ખાસ કરીને જમ્મુ અને કાશ્મીર) ગેરકાયદેસર નાણાંના પ્રવાહને રોકવામાં મદદ કરે છે.
IMF બેઠક માટે ભારતની વ્યૂહરચના
ભારતનું બીજું પગલું એ છે કે તે મે મહિનામાં યોજાનારી આંતરરાષ્ટ્રીય નાણાકીય ભંડોળ (IMF) બોર્ડની આગામી બેઠકમાં પાકિસ્તાન સામે વાંધો ઉઠાવવાનું વિચારી રહ્યું છે. જુલાઈ 2024 માં, IMF એ પાકિસ્તાન સાથે ત્રણ વર્ષનું, $7 બિલિયન સહાય પેકેજ સ્વીકાર્યું. ભારતનો દલીલ એ છે કે પાકિસ્તાન આ પૈસાનો ઉપયોગ આતંકવાદી પ્રવૃત્તિઓ માટે કરે છે.
જોકે, ભારત માટે આમ કરવું સરળ રહેશે નહીં. આ માટે ભારતે સભ્ય દેશોનો ટેકો મેળવવો પડશે. FATF માં 40 સભ્ય દેશો છે. પહેલગામ હુમલા પછી, 23 FATF સભ્ય દેશોએ નવી દિલ્હીને શોક સંદેશા મોકલ્યા.
પાકિસ્તાન FATFનું સભ્ય નથી
પાકિસ્તાન FATFનું સભ્ય નથી પરંતુ એશિયા પેસિફિક ગ્રુપ ઓન મની લોન્ડરિંગ (APG)નું સભ્ય છે. ભારત બંનેનું સભ્ય છે. FATF એ વાતનું નિરીક્ષણ કરે છે કે બધા દેશો FATF ધોરણોનો સંપૂર્ણ અને અસરકારક રીતે અમલ કરે છે.
જ્યારે પાકિસ્તાનને FATFની ‘ગ્રે લિસ્ટ’માંથી દૂર કરવામાં આવ્યું હતું, ત્યારે ભારતે કહ્યું હતું કે આ પાડોશી દેશે તેના કબજા હેઠળના વિસ્તારોમાં આતંકવાદ સામે કાર્યવાહી ચાલુ રાખવી જોઈએ.
