Israel Iran War Impact on Indian and World: ઈઝરાયેલ ઈરાન યુદ્ધમાં અમેરિકાએ ઝંપલાવ્યું છે. ઈરાન પર અમેરિકાના હુમલા બાદ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે કહ્યું છે કે, ઈરાનના પરમાણુ મથકોને ઘણું નુકસાન થયું છે. અમેરિકાના રક્ષા અધિકારીઓએ કહ્યું કે, તેઓ હુમલાથી થયેલા નુકસાનનું આંકલન કરવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છે. ઇરાને એ નથી જણાવ્યું કે તેને આ હુમલામાં કેટલું નુકસાન થયું છે. આ ઘટનાક્રમની સમગ્ર વિશ્વ, મધ્ય પૂર્વ અને ભારત પર નોંધપાત્ર અસર થઈ શકે છે. ચાલો વિગતવાર સમજીયે
અમેરિકા ઈઝરાયેલના સંબંધો મજબૂત થયા
અમેરિકા સત્તાવાર રીતે ઈરાન વિરુદ્ધ સૈન્ય હુમલાઓમાં સામેલ થઈ ગયું છે. અત્યાર સુધી તેણે 13 જૂનથી શરૂ થયેલા ઇરાન પર થયેલા હુમલાઓમાં માત્ર ઇઝરાયેલને જ ટેકો આપ્યો છે, તેમજ ઇરાનની સેના દ્વારા જવાબી હુમલાને રોકવામાં મદદ કરી છે. ઇઝરાયેલને અમેરિકાના સમર્થનનું આ પ્રથમ સંપૂર્ણ પ્રદર્શન છે. ઇરાન પરમાણુ હથિયાર વિકસાવી રહ્યું હોવાના દાવાથી ઇઝરાયેલ માટે અસ્તિત્વનો ખતરો ઊભો થયો છે. વત્તેઓછે અંશે અમેરિકાએ પણ એવો જ ભય વ્યક્ત કર્યો હતો.
ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પના રાજકીય એજન્ડાથી વિરુદ્ધ
અમેરિકાના રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે તેમના પ્રથમ કાર્યકાળ (2017-21) માટે ચૂંટણી પ્રચારના દિવસોથી જ દેશને અંતહીન યુદ્ધમાં સામેલ ન કરવાનું વચન આપ્યું હતું. તેમણે તેમના 2019 ના સ્ટેટ ઓફ ધ યુનિયન સંબોધનમાં જણાવ્યું હતું કે, “રાષ્ટ્રપતિ પદના ઉમેદવાર તરીકે, હું પોતાને ભારપૂર્વક નવા દ્રષ્ટિકોણનું વચન આપ્યું છે. મહાન રાષ્ટ્ર અંતહીન યુદ્ધ લડતા નથી. તે તેમના બીજા કાર્યકાળમાં પણ તેમના અભિયાનનો એક ભાગ હતો. જો કે, ઇરાનમાં પરમાણુ મથકો પર બોમ્બ એટેક કરવાના તેમના નિર્ણય સાથે અમેરિકા હવે ખતરનાક તબક્કામાં પ્રવેશ્યું છે. આના કારણે સંપૂર્ણ યુદ્ધ થઈ શકે છે.
ઇઝરાયલની સિદ્ધિઓ અને ફાયદા
આ યુદ્ધમાં અમેરિકાની સંડોવણીનો સૌથી વધુ ફાયદો ઇઝરાયલને થયો છે, કારણ કે તેની પાસે ફોર્ડો ખાતે પરમાણુ સંવર્ધન સુવિધાનો નાશ કરવાની ક્ષમતા નહોતી, જે એક પર્વતની નીચે જમીનમાં ઊંડે સુધી ખોદવામાં આવી હતી. અમેરિકાએ ત્યાં પરમાણુ મથક પર હુમલો કરીને તેને નષ્ટ કરી દીધું છે, ઇઝરાયલ માટે આ એક મોટી જીત છે.
ઇઝરાયલે ઇરાનની મિસાઇલ ઉત્પાદન ક્ષમતાને પણ નિશાન બનાવી છે અને હવે ઇરાનની મિસાઇલ ક્ષમતાનો લગભગ ત્રીજા ભાગનો નાશ કરવાનો દાવો કરે છે. હકીકત એ છે કે બી -2 બોમ્બર્સ આવ્યા હતા અને કોઈ પડકાર વિના ઇરાની હવાઈ ક્ષેત્રમાં ગયા હતા. આનાથી ઈરાનના હવાઈ સંરક્ષણનો પર્દાફાશ થયો.
ઈરાનનું ભવિષ્ય
આ હુમલા બાદ ઈરાને આંતરરાષ્ટ્રીય કાયદાનું ઉલ્લંઘન કરવા અને તેની ક્ષેત્રીય સંપ્રભુતા અને અખંડતાની વિરુદ્ધ જઈને અમેરિકાની ટીકા કરી છે. કેટલાક વિશ્લેષકો કહે છે કે અમેરિકા એ 2003માં ઇરાક પર હુમલો કર્યો હતો કારણ કે તેણે ખોટો દાવો કર્યો હતો કે તેની પાસે સામૂહિક વિનાશના શસ્ત્રો છે. અમેરિકાના હસ્તક્ષેપથી સ્પષ્ટ રીતે એક સવાલ ઉભો થાય છે જેના પર આગામી દિવસોમાં વિચાર કરવાની જરૂર છે.
આ હુમલો ઇરાની શાસનને નબળું અને બદલો લેવા માટે અયોગ્ય બનાવે છે. સુપ્રીમ લીડર અયાતુલ્લાહ અલી ખામેની 86 વર્ષના છે. અમેરિકાના હુમલા પહેલા ઈરાનના સૈન્ય નેતૃત્વના કેટલાક ટોચના અધિકારીઓ માર્યા ગયા હતા, જેનાથી સ્પષ્ટ થઈ ગયું હતું કે તેહરાન રાજકીય અને લશ્કરી રીતે તેના સૌથી નબળા તબક્કામાં છે. તેણે તેહરાનમાં શાસન પરિવર્તનની અટકળોને પણ વેગ આપ્યો છે, જેના પર અમેરિકાએ સ્પષ્ટ સંકેત આપ્યા છે.
ભારત માટે મહત્વ
ભારત આ ઘટનાક્રમ પર નજીકથી નજર રાખી રહ્યું છે કારણ કે આ ક્ષેત્રમાં શાંતિ અને સ્થિરતામાં તેની હિસ્સેદારી છે. મધ્ય પૂર્વમાં આશરે આઠ થી નવ મિલિયન ભારતીયો રહે છે અને કામ કરે છે, અને તેમની સલામતી અને સુખાકારી ભારત સરકાર માટે સર્વોચ્ચ ચિંતાનો વિષય છે. હાલના સમયમાં ઘણા ભારતીય વિદ્યાર્થીઓની સાથે સાથે નેપાળ અને શ્રીલંકાના વિદ્યાર્થીઓને પણ ઈરાનથી બહાર કાઢવામાં આવ્યા છે. ભારત તેની ઊર્જાની લગભગ 60 ટકા જરૂરિયાતો આ ક્ષેત્ર દ્વારા સંતોષે છે. કોઈ પણ પ્રકારની અસ્થિરતા ભારતની ઊર્જા સુરક્ષાને જોખમમાં મૂકી શકે છે.
