ભારતીય રિઝર્વ બેંક (RBI) એ 2000 રૂપિયાની ચલણી નોટ સર્ક્યુલેશનમાંથી પાછી ખેંચવાનો નિર્ણય લીધો છે. જો કે આ નોટો 30 સપ્ટેમ્બર 2023 સુધી બજારમાં માન્ય ગણવામાં આવશે, પરંતુ 23 મે 2023થી રિઝર્વ બેંકે તેને બદલવા અથવા બેંકમાં જમા કરાવવા માટે આદેશ કર્યો છે. તેની પાછળનું એક મોટું કારણ એ પણ માનવામાં આવે છે કે મોટી સંખ્યામાં 2000 રૂપિયાની નકલી નોટો સર્ક્યુલેશનમાં છે, જેનાથી બ્લેક મનીની સમસ્યા વધી ગઇ છે અને આ કારણસર જ તેને બંધ કરવાનો નિર્ણય લેવો પડ્યો. હવે સૌથી મહત્વપૂર્ણ સવાલ એ છે કે જો તમારી 2000 રૂપિયાની ચલણી નોટો બદલતી વખતે નકલી નોટ નીકળે તો શું થશે.
જો તમારી 2000ની નોટ નકલી હોવાનું જાણવા મળે તો શું કરશો
- આરબીઆઈએ કહ્યું છે કે બેંકોએ નકલી નોટો મામલે કાર્યવાહી કરવા માટે મધ્યસ્થ બેંકના મુખ્ય નિર્દેશનું ‘સાવધાનીપૂર્વક’ પાલન કરવું જોઈએ.
- કાઉન્ટર પર બેંક નોટો અસલી છે કે નકલી તે મશીન દ્વારા ચેક કરવામાં આવશે.
- જો બેંક દ્વારા કોઈ નોટ નકલી હોવાનું જાણવા મળે છે, તો ગ્રાહકને તે પરત કે રિફંડ આપવામાં આવશે નહીં.
- નકલી તરીકે નિર્ધારિત થયેલી ચલણી નોટ પર “નકલી નોટ” તરીકેનું સ્ટેમ્પ કરવામાં આવશે અને તેને જપ્ત કરવામાં આવશે. જપ્ત કરાયેલી દરેક નોટની વિગતો અલગ રજીસ્ટરમાં નોંધવામાં આવશે.
- નકલી નોટો બેંક બ્રાન્ચ દ્વારા ન તો પરત કરવામાં આવશે અને ન તો તેનો નાશ કરવામાં આવશે. તેને નકલી નોટો જપ્ત કરવામાં બેંકોની નિષ્ફળતા માનવામાં આવશે અને સાથે જ તેને સર્ક્યુલેટ કરવામાં સંબંધિત બેંકની ઇરાદાપૂર્વકની સંડોવણી તરીકે ગણવામાં આવશે અને દંડ ફટકારવામાં આવશે.
- જ્યારે કોઈ બેંક નોટ કાઉન્ટર પર જમા કરવામાં અથવા બદલાતી વખતે નકલી હોવાનું જણાય છે, ત્યારે બેંક શાખા દ્વારા ટેન્ડરરે નિર્ધારિત ફોર્મેટમાં એક સ્વીકૃતિ જારી કરવી જોઈએ.
- માર્ગદર્શિકા એ પણ સ્પષ્ટતા કરે છે કે નકલી નોટો શોધવા માટે પોલીસને કેવી રીતે જાણ કરવી જોઈએ.
- માર્ગદર્શિકામાં નકલી નોટોના પરિભ્રમણમાં સામેલ વ્યક્તિઓની ઓળખને સરળ બનાવવા માટે, બેંકોને સલાહ આપવામાં આવી છે કે તેઓ બેંક પરિસર અને કાઉન્ટર્સને સીસીટીવી દેખરેખ હેઠળ રાખે અને તેમની આંતરિક નીતિ મુજબ રેકોર્ડિંગને સુરક્ષિત રાખે.
શું 2000 રૂપિયાની નોટ હવે લીગલ ટેન્ડર રહેશે નહીં?
RBIએ કહ્યું છે કે 2000 રૂપિયાની નોટ તેનો લીગલ ટેન્ડરનો દરજ્જો જાળવી રાખશે. લોકો તેમના નાણાંકીય વ્યવહાર માટે 2000 રૂપિયાની નોટોનો ઉપયોગ કરવાનું ચાલુ રાખી શકે છે અને તેમને ચુકવણીમાં પણ પ્રાપ્ત કરી શકે છે. જો કે, તેમને 30 સપ્ટેમ્બર, 2023ના રોજ સુધીમાં અથવા તેની પહેલાં આ બેંક નોટો જમા કરવા અને/અથવા બદલાવવા માટે નિર્દેશ કરવામાં આવ્યો છે.
ઉલ્લેખનિય છે કે, રિઝર્વ બેંકે 30 સપ્ટેમ્બર પછી આ નોટોના લીગલ ટેન્ડર દરજ્જા અંગે સ્થિતિ સ્પષ્ટ કરી નથી. જો કે, તેણે કહ્યું છે કે 2000 રૂપિયાની નોટો અંગે તેના નિર્દેશો તે તારીખ સુધી અમલમાં રહેશે.
Disclaimer : આ આર્ટિકલ ફાઇનાન્સિયલ એક્સપ્રેસ પરથી અનુવાદિત છે. મૂળ આર્ટીકલ તમે અહીં વાંચી શકો છો.
