Soumyarendra Barik : સરકાર ઓનલાઈન કન્ટેન્ટ માટે ફેક્ટ-ચેકરનું નેટવર્ક સ્થાપવાની યોજના બનાવી રહી છે, અને ઘણા સોશિયલ મીડિયા દિગ્ગજોને એક બનાવવા માટે ઈનપુટ સબમિટ કરવા કહ્યું છે, ધ ઈન્ડિયન એક્સપ્રેસે જાણ્યું છે. સરકારે કંપનીઓને એવા માપદંડો પર સૂચનો આપવા માટે પણ કહ્યું છે જેનું પાલન કરવા માટે “વિશ્વાસપાત્ર” ફેક્ટ-ચેકર કોણ હોઈ શકે છે.
આ નેટવર્ક સ્વ-નિયમનકારી સંસ્થા તરીકે કાર્ય કરશે અને ઇન્ટરનેટ પર “ખોટી માહિતી”ને ફ્લેગ કરશે જે સરકાર સાથે સંબંધિત નથી. ઈલેક્ટ્રોનિક્સ અને આઈટી મંત્રાલયમાં બંધ બારણે બેઠક દરમિયાન કંપનીઓને આગામી થોડા દિવસોમાં તેમના ઈનપુટ સબમિટ કરવા માટે કહેવામાં આવ્યું હતું. ઇન્ટરનેટ પર ફેક ન્યૂઝને કંટ્રોલ કરવા અંગે મંત્રાલયના તાજેતરના પ્રસ્તાવ પર ચર્ચા કરવા માટે આ બેઠક બોલાવવામાં આવી હતી.
ઈલેક્ટ્રોનિક્સ અને આઈટી રાજ્ય મંત્રી રાજીવ ચંદ્રશેખરની અધ્યક્ષતામાં યોજાયેલી બેઠકમાં મેટા, આલ્ફાબેટ, સ્નેપ, શેરચેટ અને ટેલિગ્રામ જેવી કંપનીઓના પ્રતિનિધિઓ હાજર હતા.
આ પણ વાંચો: Groundnut oil : સિંગતેલ 3100 રૂપિયા ભણી, ઓછો પાક અને ચીનની ખરીદીના લીધે ગુજરાતીઓ મોંઘું સિંગતેલ ખાવા મજબૂર
બેઠક બાદ ચંદ્રશેખરે ટ્વીટ કર્યું હતું કે, “આજના ડિજિટલ ઈન્ડિયા ડાયલોગ – વિશ્વસનીય ઈન્ટરનેટને આગળ વધારવાની આસપાસ ડીપફેક, ખોટી માહિતી, ખોટી માહિતી વગેરેનો સામનો કરવા માટે વિશ્વસનીય તથ્યો તપાસનારાઓ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવું જોઈએ.
આ દરખાસ્તને નાગરિક સમાજ સંસ્થાઓ અને એડિટર્સ ગિલ્ડ ઑફ ઈન્ડિયા જેવી મીડિયા સંસ્થાઓ સહિત હિતધારકોની વિશાળ શ્રેણી દ્વારા ટીકા કરવામાં આવી છે જેણે કહ્યું છે કે “ફેક ન્યૂઝનો નિર્ણય સરકારના એકમાત્ર હાથમાં હોઈ શકે નહીં અને તેના પરિણામે સેન્સરશિપ પર દબાણ થશે.”
મીટિંગમાં એક સ્ટેકહોલ્ડરએ સૂચન કર્યું હતું કે ફેક્ટ-ચેકિંગ નેટવર્કે તે તમામ લિંક્સની સૂચિ એકત્રિત કરવી જોઈએ જેને તેઓ નકલી સમાચાર માને છે અને સમયાંતરે સરકાર સાથે શેર કરે છે, જે પછી તે લિંક્સને અવરોધિત કરવાના આદેશો જારી કરશે. જાણવા મળ્યું છે કે સરકાર આ વિચારને સ્વીકારે છે.
મીટિંગમાં હાજર રહેલા સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું કે હિતધારકોએ સરકારને વિનંતી કરી હતી કે જ્યારે ફેક્ટ-ચેકર્સના નેટવર્ક પર નિર્ણય લેવામાં આવે છે, ત્યારે તેઓ કન્ટેન્ટને ભાગને ખોટી માહિતી તરીકે કેવી રીતે વર્ગીકૃત કરે છે તેના પર તેમની કાર્યપદ્ધતિ જાહેરમાં જાહેર કરે તે તેમના માટે શ્રેષ્ઠ છે.
આ પણ વાંચો: BBC after I-T ‘survey’: “કોઈપણ ડર અને પક્ષપાત વગર રિપોર્ટ કરનાર પત્રકારો સાથે ઊભા રહો”
મંત્રાલય, આલ્ફાબેટ અને મેટાએ ટિપ્પણી માટેની વિનંતીનો જવાબ આપ્યો ન હતો.
નોંધનીય છે કે જ્યારે આ નેટવર્ક સ્થાપિત થશે, ત્યારે તેની પાસે માત્ર ખોટી માહિતીને ફ્લેગ કરવાની એજન્સી હશે જે સરકાર સાથે સંબંધિત નથી. તે પ્રેસ ઇન્ફર્મેશન બ્યુરોનું ફેક્ટ-ચેકિંગ યુનિટ છે જે ઇન્ફર્મેશન ટેક્નોલોજી નિયમો, 2021 ના ડ્રાફ્ટ સુધારામાં ગયા મહિને કરાયેલી દરખાસ્ત મુજબ કેન્દ્ર સંબંધિત “ખોટી માહિતી” ને ફ્લેગ કરશે.
ઈલેક્ટ્રોનિક્સ અને આઈટી મંત્રાલયે દરખાસ્ત કરી છે કે PIB દ્વારા “ફેક” તરીકે ઓળખાતા નેયુઝના કોઈપણ ભાગને – સમાચાર અપડેટ્સ શેર કરવા માટે કેન્દ્રની નોડલ એજન્સી – ફેસબુક, યુટ્યુબ અને ટ્વિટર જેવા સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મ્સ સહિત ઓનલાઈન મધ્યસ્થી પર મંજૂરી આપવી જોઈએ નહીં.
“ફેક” ન્યુઝ પરની દરખાસ્ત કહે છે કે “ફેક્ટ-ચેકિંગ માટે સરકાર દ્વારા અધિકૃત કોઈપણ અન્ય એજન્સી” અથવા “કેન્દ્રના કોઈપણ વ્યવસાયના સંદર્ભમાં” દ્વારા ભ્રામક તરીકે ચિહ્નિત કરાયેલ કન્ટેન્ટ ઑનલાઇન મધ્યસ્થીઓ પર મંજૂરી આપવામાં આવશે નહીં.
આ જરૂરિયાત યોગ્ય ખંતની જરૂરિયાતો હેઠળ ઉમેરવામાં આવી છે કે જે મધ્યસ્થીઓએ સુરક્ષિત બંદરનો આનંદ માણવા માટે અનુસરવાની જરૂર છે, જે તેઓ હોસ્ટ કરે છે તે થર્ડ પાર્ટી કન્ટેન્ટથી કાનૂની પ્રતિરક્ષા છે. મધ્યસ્થીઓ અનિવાર્યપણે વપરાશકર્તાઓને ઇન્ટરનેટ પર સેવાઓને ઍક્સેસ કરવાની મંજૂરી આપે છે, અને નિયમોમાં સૂચિત ફેરફારોનો અર્થ એ છે કે માત્ર સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મ જ નહીં પરંતુ ઇન્ટરનેટ સેવા પ્રદાતાઓ અને વેબ હોસ્ટિંગ પ્રદાતાઓ – જેઓ હાલમાં મધ્યસ્થીઓ તરીકે વર્ગીકૃત છે – જો સૂચિત કરવામાં આવે તો આ જોગવાઈ સાથે નિયમોનું પાલન કરવું પડશે.
