Sourav Roy Barman : ”સમાધાન કરાયેલ” આઇટી સિસ્ટમની “સંભાવના”, ઇન્ટર્નલ સિસ્ટમની સંપૂર્ણ ઍક્સેસ, નિષ્ણાતોની રેન્ડમ ફાળવણી જે “હિતોના સંઘર્ષ”ના પ્રશ્નો ઉભા કરી રહી છે અને અવેલેબલ પૂલમાંથી 70 ટકા બિનઉપયોગી છે.
નેશનલ એસેસમેન્ટ એન્ડ એક્રેડિટેશન કાઉન્સિલ (NAAC) કે જે કોલેજો અને યુનિવર્સિટીઓને ગ્રેડ આપે છે તેની કામગીરીની સમીક્ષા કરતી પેનલ દ્વારા સબમિટ કરાયેલા રિપોર્ટમાં આ કેટલાક તારણો સૂચિબદ્ધ છે, ધ ઈન્ડિયન એક્સપ્રેસને જાણવા મળ્યું છે.
ગયા વર્ષે સપ્ટેમ્બરમાં યુનિવર્સિટી ગ્રાન્ટ્સ કમિશન (UGC) ને સુપરત કરાયેલા રિપોર્ટ પર કાર્યવાહીનો અભાવે, NAAC કાર્યકારી સમિતિના અધ્યક્ષ ભૂષણ પટવર્ધને રવિવારે તેમના પદ પરથી રાજીનામું આપ્યાના દિવસોમાં નિશાન સાધ્યું હતું.
NAAC એ UGC હેઠળની એક સ્વાયત્ત સંસ્થા છે. જે પી સિંઘ જોરીલની આગેવાની હેઠળની સમીક્ષા પેનલની સ્થાપના પટવર્ધને ગયા વર્ષે ફેબ્રુઆરીમાં NAACમાં ચાર્જ સંભાળ્યા બાદ કરી હતી. જોરીલ ઈન્ફોર્મેશન એન્ડ લાઈબ્રેરી નેટવર્ક (INFLIBNET) ના ડિરેક્ટર છે, જે યુનિવર્સિટી લાઈબ્રેરીઓના આધુનિકીકરણમાં સામેલ છે.
UGC ચેરમેન એમ જગદેશ કુમારને સુપરત કરેલા તેમના રાજીનામાના પત્રમાં, પટવર્ધને લખ્યું હતું કે તેઓ NAAC પદની “રક્ષા ” કરવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છે. 26 ફેબ્રુઆરીના રોજ કુમારને મોકલવામાં આવેલા અગાઉના પત્રમાં, પટવર્ધને સૂચવ્યું હતું કે માન્યતા પ્રણાલીમાં ” હિત” “પ્રક્રિયાઓ સાથે ચાલાકી” કરી રહ્યા છે.
20 સપ્ટેમ્બર, 2022 ના રોજ સબમિટ કરાયેલ સમીક્ષા પેનલના અહેવાલ મુજબ, માન્યતા માટેની અરજીઓનું મૂલ્યાંકન કરવા માટે મોકલવામાં આવેલી પીઅર ટીમો ધરાવતા નિષ્ણાતોની પસંદગીની પ્રક્રિયા “ન તો રેન્ડમ કે ક્રમિક” નથી.
તે નિર્દેશ કરે છે કે મૂલ્યાંકનકારોના પૂલમાંથી લગભગ 70 ટકા એક્સપર્ટને સાઈટ વિઝિટ કરવાની કોઈ તક મળી હોય તેવું લાગતું નથી જ્યારે કેટલાક અન્ય લોકોએ આવી ઘણી વખત મુલાકાત લીધી હોય છે.
પટવર્ધન અને જોરીલે ધ ઇન્ડિયન એક્સપ્રેસની કોમેન્ટ માટેની વિનંતીઓનો જવાબ આપ્યો ન હતો.
NAACના અધિકારીના જણાવ્યા અનુસાર, 4,000 નિષ્ણાતો છે, જેઓ મોટાભાગે ઉચ્ચ શૈક્ષણિક સંસ્થાઓ સાથે જોડાયેલા વિદ્વાનો છે, જે NAACમાં પીઅર ટીમના સભ્યો તરીકે સેવા આપે છે. પ્રક્રિયા સાથે સંકળાયેલા સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું કે આ નિષ્ણાતોમાંથી માત્ર 30 ટકા જ માન્યતા પ્રક્રિયામાં સામેલ છે.
સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું કે રિપોર્ટમાં પ્રકાશિત કરાયેલા અન્ય “સ્પષ્ટ” ગાબડાઓમાં ઘણી “સુપર એડમિન” ની હાજરીનો સમાવેશ થાય છે જેમની પાસે NAAC ની આંતરિક સિસ્ટમમાં સંપૂર્ણ ઍક્સેસ છે અને નિષ્ણાતોને ફાળવવાની શક્તિ છે.”
ગયા મહિને, સરકારે લોકસભાને માહિતી આપી હતી કે 2020-21ના ઉચ્ચ શિક્ષણના અખિલ ભારતીય સર્વેક્ષણમાં 1,113 યુનિવર્સિટીઓ અને 43,796 કોલેજોમાંથી NAAC એ 31 જાન્યુઆરી, 2023ના રોજ 418 યુનિવર્સિટીઓ અને 9,062 કોલેજોને માન્યતા આપી હતી.
NAAC ની માન્યતા પ્રક્રિયા હેઠળ, પ્રથમ પગલામાં માત્રાત્મક અને ગુણાત્મક મેટ્રિક્સ પર આધારિત સેલ્ફ સ્ટડી રિપોર્ટ (SSR) સબમિટ કરતી અરજદાર સંસ્થાનો સમાવેશ થાય છે. ડેટા NAAC ની એક્સપર્ટ ટીમો દ્વારા માન્યતાને આધિન છે, પીઅર ટીમો દ્વારા સાઇટની મુલાકાત દરમિયાન ગુણવત્તાની સમીક્ષા કરવામાં આવે છે.
ગયા મહિને યુજીસીના વડા કુમારને મોકલવામાં આવેલા તેમના પત્રમાં, પટવર્ધને લખ્યું હતું કે, “મારા અનુભવ, સ્ટેકહોલ્ડર્સની વિવિધ ફરિયાદો અને સમીક્ષા સમિતિના અહેવાલોના આધારે, મેં અગાઉ નિહિત હિત, ગેરરીતિ અને સાંઠગાંઠની શક્યતા વિશે મારી આશંકા વ્યક્ત કરી હતી. સંબંધિત વ્યક્તિઓ, હેરફેર કરીને ગ્રીન કોરિડોર ઓફર કરે છે, પ્રક્રિયાઓ જે કેટલાક HEI ને શંકાસ્પદ ગ્રેડ આપવા તરફ દોરી જાય છે. મુખ્યત્વે આના કારણે, મેં યોગ્ય ઉચ્ચ સ્તરીય રાષ્ટ્રીય એજન્સીઓ દ્વારા સ્વતંત્ર તપાસની જરૂરિયાતનું પણ સૂચન કર્યું હતું.
