Vagh Baras 2025: હિન્દુ કેલેન્ડર મુજબ વાઘ બારસ પૂજાનું આયોજન કારતક મહિનાના કૃષ્ણ પક્ષની દ્વાદશી તિથિએ કરવામાં આવે છે. આ દિવસે ખાસ કરીને ગાય માતાની પૂજા કરવામાં આવે છે. ખાસ કરીને વેપારી વર્ગના લોકો આ દિવસે પોતાના જુના હિસાબ ચોપડા જોઈને ઉધારી ચૂકવવાનું કામ કરે છે. આ પછી ફરીથી બધા વ્યવહારો પૂર્ણ કરવામાં આવે છે અને નવું ખાતાવહી શરૂ કરવામાં આવે છે. આ દિવસે નંદની વ્રતનું પણ ખૂબ જ ધામધૂમથી આયોજન કરવામાં આવે છે. તેને ગોવત્સ દ્વાદશી પણ કહેવામાં આવે છે. આ દિવસે ખાસ કરીને મહિલાઓ દિવસભર ઉપવાસ રાખે છે. આ પ્રસંગે ભક્તો સંધ્યાકાળમાં ગાયના વાછરડાની પૂજા કરે છે. સાથે જ તેને સુંદર રીતે શણગારવામાં આવે છે. ખાસ કરીને સંતાન પ્રાપ્તિના સુખ માટે મહિલાઓ આ તહેવારને ખૂબ જ ભક્તિભાવથી માને છે.
વાઘ બારસ તહેવારનો અર્થ
વાઘ બારસ એટલે કોઈનું આર્થિક દેવું ચૂકવવું થાય છે. આ દિવસે ખાસ કરીને વેપારી વર્ગના લોકો તેમના ખાતાના દેવાને રદ કરે છે અને નવું ખાતું શરૂ કરે છે. આ પછી નવા ટ્રાન્ઝેક્શનની પ્રક્રિયા ફરી શરૂ થાય છે. આ તહેવારને ગોવત્સ દ્વાદશી અથવા નાદાની વ્રત પણ કહેવામાં આવે છે. આ દિવસે તમામ ભક્તો દેવી-દેવતાઓની ગાય ‘નંદની’ની પૂજા કરે છે. માન્યતા અનુસાર વાઘ બારસની પૂજા કરવાથી ભગવાન ભક્તોની દરેક મનોકામના પૂર્ણ કરે છે. આ તહેવાર સમગ્ર દેશમાં ભારે ઉત્સાહ સાથે ઉજવવામાં આવે છે.
ગુજરાતમાં વાઘ બારસની ઉજવણી
વાઘ વારસ પૂજા ગુજરાતમાં ખૂબ જ ધામધૂમથી ઉજવવામાં આવે છે. આ તહેવાર દિવાળીના તહેવારના પ્રથમ દિવસે ઉજવવામાં આવે છે. ગોવત્સ દ્વાદશીના દિવસે, આંધ્રપ્રદેશના પીઠાપુરમ દત્ત મહાસંસ્થાનમમાં ‘શ્રીપાદ વલ્લભ આરાધના ઉત્સવ’નું ખૂબ જ ધામધૂમથી આયોજન કરવામાં આવે છે, જ્યારે ગુજરાતમાં તેને વાઘ બારસ તરીકે ઉજવવામાં આવે છે. માન્યતાઓ અનુસાર આ તહેવાર ગાયોની પૂજા કરવાનો તહેવાર છે. પરંપરાગત હિન્દુ કેલેન્ડર મુજબ આ તહેવાર ચંદ્ર મહિનાના કૃષ્ણ પક્ષની 12મી તિથિએ ઉજવવામાં આવે છે.
વાઘ બારસની મહત્વની તિથિ અને સમય
- શુક્રવાર, 17 ઓક્ટોબર 2025 ના રોજ વાઘ બારસ છે.
- પ્રદોષકાલ ગોવત્સ દ્વાદશી મુહૂર્ત – સાંજે 06:05 થી 08:30 સુધી
- અવધિ – 02 કલાક 25 મિનિટ
- દ્વાદશી તિથિ શરૂ થાય છે – 17 ઓક્ટોબર 2025 સવારે 11:12 વાગ્યાથી
- દ્વાદશી તારીખ સમાપ્ત થાય છે – 18 ઓક્ટોબર 2025 બપોરે 12:18 વાગ્યે
આ તહેવાર ધનતેરસના એક દિવસ પહેલા ઉજવવામાં આવે છે. ગોવત્સ દ્વાદશીના દિવસે ગાય અને વાછરડાની પૂજા કરવામાં આવે છે. પૂજા પછી ગાય અને વાછરડાને ઘઉંમાંથી બનેલી વાનગીઓ ખવડાવવામાં આવે છે.
આ પણ વાંચો: તસવીરોમાં જુઓ દિવાળીના 5 દિવસનું સૂંપૂર્ણ કેલેન્ડર, તારીખ અને શુભ મુહૂર્ત
વાઘ બારસમાં કરવામાં આવતી વિધિ
વાઘ બારસ પર્વના દિવસે ગાયોને પવિત્ર જળથી સ્નાન કરાવવામાં આવે છે. આ પછી તેમના કપાળ પર સિંદૂર લગાવવામાં આવે છે. ત્યારબાદ ગાયને ફૂલો અને સુંદર વસ્ત્રોથી શણગારવામાં આવે છે. જો ગાય માતા નજીકમાં ના મળે તો ભક્તો માટીની ગાય અને વાછરડાની મૂર્તિઓ બનાવે છે અને તેમની પૂજા કરે છે. ત્યારબાદ આ મૂર્તિઓ પર કુમકુમ અને હળદર ચઢાવવામાં આવે છે. સાંજે ગાય માતાની પૂજા અને આરતી કરવામાં આવે છે. ત્યારબાદ ગાયને મગ, ઘઉં જેવા વિવિધ પ્રસાદ ખવડાવવામાં આવે છે.
વાઘ બારસે ભગવાન શ્રી કૃષ્ણની પૂજા
આ પછી ભક્તો ભગવાન કૃષ્ણની પૂજા કરે છે. ભગવાન કૃષ્ણ પાસે ઘણી ગાયો હતી. આ દિવસે ભગવાન વિષ્ણુ અને શ્રી કૃષ્ણની પૂજા કરવાથી જીવનની તમામ પરેશાનીઓ દૂર થાય છે. ઘરમાં સુખ-સમૃદ્ધિ આવે છે. આ દિવસે તમામ વર્ગની મહિલાઓ તેમના પુત્રોના લાંબા આયુષ્ય માટે સંપૂર્ણ ભક્તિ સાથે ઉપવાસ કરે છે. આ દિવસે બધા ઉપવાસીઓ એક જ વાર ભોજન કરે છે. તેઓ તમામ પ્રકારના શારીરિક સ્પર્શને પણ ટાળે છે. તે આખી રાત જાગતી રહે છે. આ દિવસે ઉપવાસ કરનારા લોકો ખાસ કરીને દૂધ કે દહીંનું સેવન કરવાનું ટાળે છે.
આ પણ વાંચો: ધનતેરસ પર કેટલા દીવા પ્રગટાવવા જોઈએ? જાણો યમના નામે દીપદાન કરવાનું મહત્ત્વ
વાઘ બારસનું મહત્ત્વ
હિંદુ શાસ્ત્રો અનુસાર વાઘ બારસના તહેવારનો ઉલ્લેખ ‘ભવિષ્ય પુરાણ’માં કરવામાં આવ્યો છે. જેમાં દિવ્ય ગાય નંદિનીની કથાનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે. હિન્દુ ધર્મમાં ગાયને માતા તરીકે પૂજવામાં આવે છે, કારણ કે ગાય માનવજાતને પોષણ આપે છે. આ દિવસે તમામ મહિલાઓ પોતાના બાળકોના લાંબા આયુષ્ય માટે વ્રત રાખે છે. માન્યતાઓ અનુસાર, જો કોઈ નિઃસંતાન સ્ત્રી આ વ્રત ભક્તિ સાથે રાખે છે, તો તેને જલ્દી જ સંતાન પ્રાપ્ત થાય છે. આ દિવસને ગોવત્સ દ્વાદશી તરીકે પણ ઉજવવામાં આવે છે. આ દિવસે ભગવાન દત્તાત્રેયના અવતાર શ્રી વલ્લભની પૂજા કરવામાં આવે છે. આ પૂજા દ્વારા દેશભરમાં ગાયોને બચાવવામાં મદદ મળે છે.
