વિવેક અગ્નિહોત્રીની ફિલ્મ ‘ધ બંગાળ ફાઇલ્સ’ રિલીઝ થાય તે પહેલાં જ વિવાદોમાં ફસાઈ ગઈ છે. અગ્નિહોત્રીની આ ફિલ્મ ભારતના ભાગલા પહેલા કોલકાતા (તે સમયે કલકત્તા) માં થયેલા હિંસક કોમી રમખાણો પર આધારિત છે. આ રમખાણો માટે મુસ્લિમ લીગના નેતાઓને જવાબદાર માનવામાં આવે છે. ફિલ્મમાં ગોપાલ પાઠા (ગોપાલ મુખર્જી) ને મુખ્ય પાત્ર તરીકે દર્શાવવામાં આવ્યા છે. ફિલ્મના પોસ્ટર રિલીઝ સાથે વિવાદ શરૂ થયો હતો. વિવાદને કારણે કોલકાતામાં તેનું ટ્રેલર રિલીઝ મુલતવી રાખવામાં આવ્યું હતું. હવે આ ફિલ્મ સાથે એક નવો વિવાદ જોડાયો છે.
પશ્ચિમ બંગાળના સ્વાતંત્ર્ય સેનાની ગોપાલ મુખર્જીના પૌત્ર શાંતનુ મુખર્જી ફિલ્મમાં તેમના દાદાના પાત્રને લઈને ગુસ્સે છે. શાંતનુ મુખર્જીએ ફિલ્મ નિર્દેશક વિવેક અગ્નિહોત્રી વિરુદ્ધ પણ પોલીસ ફરિયાદ નોંધાવી છે. ફિલ્મમાં ગોપાલ મુખર્જી માટે ‘પાથા’ (બકરા) અને કસાઈ જેવા શબ્દોનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો છે, જેનો શાંતનુ મુખર્જીએ વાંધો ઉઠાવ્યો છે.
શાંતનુ મુખર્જી ઉપરાંત ફિલ્મમાં મુખ્ય ભૂમિકા ભજવતા અભિનેતા શાશ્વત ચેટર્જીએ પણ આરોપ લગાવ્યો છે કે ફિલ્મની વાર્તા તેમને પહેલા સંપૂર્ણ રીતે કહેવામાં આવી ન હતી. મુખર્જીએ મીડિયાને જણાવ્યું હતું કે ફિલ્મનું નામ પહેલા ધ દિલ્હી ફાઇલ્સ હતું, જે પછીથી બદલીને ‘ધ બંગાળ ફાઇલ્સ’ કરવામાં આવ્યું હતું.
ડાયરેક્ટ એક્શન ડે શું છે?
ભારતના સ્વતંત્રતા આંદોલનનો ઇતિહાસ ગૌરવ અને બલિદાનથી ભરેલો છે પરંતુ તેમાં કેટલાક કાળા પ્રકરણો પણ છે, જેમાંથી એક 16 ઓગસ્ટ 1946નો ‘ડાયરેક્ટ એક્શન ડે’ છે, જેના પર વિવેક અગ્નિહોત્રી એક ફિલ્મ લાવી રહ્યા છે – ‘ધ બંગાળ ફાઇલ્સ’. આ દિવસે કંઈક એવું બન્યું જેણે કોલકાતાને લોહી અને હિંસાની આગમાં ધકેલી દીધું. ચાલો જાણીએ ડાયરેક્ટ એક્શન ડે પર શું થયું?
આ પણ વાંચો: ધ બંગાળ ફાઇલ્સ નું ટ્રેલર રિલીઝ, રમખાણો, હિંસા, હૃદયદ્રાવક દ્રશ્યો દેખાયા
ડાયરેક્ટ એક્શન ડેની શરૂઆત
1946 માં જ્યારે કેબિનેટ મિશન પ્લાન નિષ્ફળ ગયો ત્યારે મુસ્લિમ લીગે અલગ પાકિસ્તાનની માંગણીને વધુ તીવ્ર બનાવી. 29 જુલાઈના રોજ મોહમ્મદ અલી ઝીણાએ જાહેરાત કરી કે મુસ્લિમ લીગ 16 ઓગસ્ટના રોજ દેશભરમાં ‘ડાયરેક્ટ એક્શન ડે’ ઉજવશે. જેનો હેતુ એ દર્શાવવાનો હતો કે મુસ્લિમો હવે કોઈપણ સમાધાનથી પાછળ નહીં હટે.
બંગાળની રાજધાની કલકત્તા (હવે કોલકાતા) આ આહવાનનું કેન્દ્ર બન્યું. મુખ્યમંત્રી હુસૈન શહીદ સુહરાવર્દીએ આ દિવસને ટેકો આપ્યો અને શહીદ મિનાર ખાતે એક રેલીનું આયોજન કરવામાં આવ્યું.
શાંતિપૂર્ણ પ્રદર્શનથી લઈને રક્તપાત સુધી
શહેરમાં સવારથી જ તણાવ ફેલાઈ ગયો. દુકાનો બળજબરીથી બંધ કરાવવામાં આવી, સૂત્રોચ્ચાર કરવામાં આવ્યા અને ઘણી જગ્યાએ લડાઈઓ ફાટી નીકળી. બપોર સુધીમાં, આ ભીડ હિંસક બની ગઈ. સેંકડો ઘરોને આગ ચાંપી દેવામાં આવી, દુકાનો લૂંટાઈ ગઈ અને મૃતદેહો રસ્તાઓ પર પથરાયેલા હતા.
17 અને 18 ઓગસ્ટના રોજ પરિસ્થિતિ વધુ ભયાનક બની. બંને સમુદાયો વચ્ચે હિંસા ફેલાઈ ગઈ. આ રમખાણોમાં 4,000 થી વધુ લોકો માર્યા ગયા હોવાનો અંદાજ છે અને દસ હજારથી વધુ લોકો ઘાયલ થયા હતા અથવા બેઘર બન્યા હતા. મહિલાઓ પર અત્યાચારના બનાવો પણ નોંધાયા હતા.
અંગ્રેજો અને ગાંધીની ભૂમિકા
બ્રિટિશ સરકારે હિંસા રોકવા માટે સૈન્ય તૈનાત કર્યું હતું પરંતુ પરિસ્થિતિ ઘણા દિવસો સુધી નિયંત્રણ બહાર રહી હતી. 20 ઓગસ્ટના રોજ મહાત્મા ગાંધી કલકત્તા પહોંચ્યા અને બંને સમુદાયોને શાંતિ જાળવવાની અપીલ કરી. તેમની પહેલથી કંઈક અંશે શાંતિ પુનઃસ્થાપિત થઈ પરંતુ રમખાણોના ઊંડા ઘા લાંબા સમય સુધી રહ્યા.
આ પણ વાંચો: 22 વર્ષની મણિકા વિશ્વકર્મા બની મિસ યુનિવર્સ ઈન્ડિયા 2025
ડાયરેક્ટ એક્શન ડેનો પ્રભાવ
ડાયરેક્ટ એક્શન ડે એ સ્પષ્ટ કર્યું કે હિન્દુ અને મુસ્લિમ સમુદાયો વચ્ચેનો અવિશ્વાસ વધુ ગાઢ બન્યો હતો. આ પછી બંગાળ, બિહાર અને નોઆખલીમાં વધુ હિંસા ફાટી નીકળી. આખરે 1947 માં દેશનું વિભાજન થયું અને લાખો લોકો શરણાર્થી બન્યા.
ફિલ્મ ‘ધ બંગાળ ફાઇલ્સ’ અને વિવાદ
વિવેક અગ્નિહોત્રીએ તેમની ફિલ્મ ‘ધ બંગાળ ફાઇલ્સ’ આ ઘટનાઓની આસપાસ વણાવી છે. આ ફિલ્મ બતાવે છે કે ભાગલા પહેલા બંગાળમાં કોમી હિંસાએ કેવી રીતે મોટું સ્વરૂપ ધારણ કર્યું હતું. જ્યારે ફિલ્મનું ટ્રેલર બહાર આવ્યું ત્યારે વિવાદ વધુ વધ્યો.
માનવતાના ઉદાહરણો
આ રમખાણો વચ્ચે એવી ઘણી ઘટનાઓ પ્રકાશમાં આવી જ્યાં હિન્દુ અને મુસ્લિમ પરિવારોએ એકબીજાનું રક્ષણ કર્યું. ઘણા મુસ્લિમ પરિવારોએ હિન્દુઓને તેમના ઘરમાં આશ્રય આપ્યો, જ્યારે ઘણા હિન્દુ પરિવારોએ હિંસક ટોળાઓથી મુસ્લિમોને બચાવ્યા.
1946 નો ડાયરેક્ટ એક્શન ડે ભારતીય ઇતિહાસમાં એક એવો વળાંક હતો જેણે ભાગલાની દિશા ઝડપી બનાવી. વિવેક અગ્નિહોત્રીની ફિલ્મ ‘ધ બંગાળ ફાઇલ્સ’ એ આ વિષય પર ચર્ચાને એક નવો પરિમાણ આપ્યો છે. ફિલ્મ રિલીઝ થયા પછી તેના પર ચર્ચા વધુ તીવ્ર બનવાની છે.
ધ બંગાળ ફાઇલ્સ ક્યારે રિલીઝ થશે?
વિવેક રંજન અગ્નિહોત્રીની ફિલ્મ ‘ધ બંગાળ ફાઇલ્સ’ 5 સપ્ટેમ્બર 2025 ના રોજ મોટા પડદા પર રિલીઝ થવા જઈ રહી છે. આ ફિલ્મમાં અનુપમ ખેર, મિથુન ચક્રવર્તી અને પલ્લવી જોશી જેવા કલાકારો જોવા મળશે.
