અદિતી રાજ : ભરૂચ જિલ્લાની ઝગડિયા બેઠક પર આમ આદમી પાર્ટી (AAP) ની એન્ટ્રી ભારતીય ટ્રાઇબલ પાર્ટી (BTP)ના ટોચના બે નેતાઓ, છોટુભાઈ વસાવા અને પુત્ર મહેશ વસાવા વચ્ચેની લડાઈના કારણે હોઈ શકે છે, જે એક જ બેઠક માટે દાવેદાર છે.
ભરૂચ જિલ્લાના ઝગડિયાના સાત વખતના ધારાસભ્ય છોટુભાઈએ સોમવારે આ બેઠક પરથી અપક્ષ તરીકે ઉમેદવારી નોંધાવી છે, બે દિવસ પહેલા BTPના સ્થાપક મહેશે પણ આવું જ કર્યું હતું. જ્યારે મહેશ નર્મદા જિલ્લાના ડેડિયાપાડામાંથી BTP ધારાસભ્ય હતા, પરંતુ ભરૂચ જિલ્લામાં એકમાત્ર ST અનામત જિલ્લો – ઝગડિયામાં સ્થળાંતર થયો હોવાનું માનવામાં આવે છે – AAPએ દેડિયાપાડામાંથી BTPમાંથી પક્ષપલટો કરનાર ઉમેદવારને મેદાનમાં ઉતાર્યો છે.
BTP અને AAPએ મે મહિનામાં ગઠબંધનની જાહેરાત કરી હતી, જે સપ્ટેમ્બર સુધી માત્ર ત્રણ મહિના જ ચાલી હતી. ઑક્ટોબરમાં, ચૈત્ર વસાવા સહિત ચાર અગ્રણી BTP નેતાઓ AAPમાં જોડાયા હતા. બીટીપીના કાર્યકારી પ્રમુખ ચૈતરને મહેશના વિશ્વાસુ માનવામાં આવતા હતા. રાજીનામું આપતી વખતે તેણે મહેશ પર “આદિવાસી મુદ્દાઓની અવગણના” કરવાનો આરોપ મૂક્યો હતો.
ચૈતર હવે મહેશની 2017ની બેઠક દેડિયાપાડા પરથી AAP ઉમેદવાર છે, જેણે મહેશને બીજે જવાની ફરજ પાડી હશે. BTP માટે ઝગડિયા સૌથી સુરક્ષિત મતવિસ્તાર છે, જ્યાંથી છોટુભાઈ સાત વખત વિજેતા છે. એકંદરે, BTP એ 22 થી વધુ બેઠકો માટે ઉમેદવારોની જાહેરાત કરી છે – જેમાંથી 18 આદિવાસી મતવિસ્તાર છે. રાજ્યની કુલ 182 વિધાનસભા બેઠકોમાંથી 27 આદિવાસીઓ માટે અનામત છે.
2017 માં, કોંગ્રેસ સાથે ગઠબંધનમાં, BTP પાર્ટી માત્ર ઝગડિયા અને દેડિયાપાડાની પિતા અને પુત્ર બેઠકો પર જીતી શકી હતી. હવે, ગઠબંધન વિના, વાસ્તવિક રીતે જીત માટે પિતા-પુત્રને ઝગડીયા બેઠક પર આશા હોઈ શકે છે.
આ ઉપરાંત, દેડિયાપાડામાં મજબૂત પકડ ધરાવતા ચૈતર, ચૂંટણીની તારીખો જાહેર થઈ તે પહેલાથી જ નવેમ્બરમાં AAPની ટિકિટ મેળવ્યા બાદથી આ બેઠક પર સક્રિયપણે પ્રચાર કરી રહ્યા છે.
BTP દ્વારા બીજી યાદી જાહેર કર્યા પછી ઉમેદવારોમાં આશ્ચર્યજનક ફેરબદલ ગયા અઠવાડિયે સામે આવ્યું, જેમાં છોટુભાઈને પડતા મુક્યા અને મહેશને ઝગડિયાથી અને ભાદુરસિંહ વસાવાને દેડિયાપાડામાંથી મેદાનમાં ઉતાર્યા. છોટુભાઈએ ધ ઈન્ડિયન એક્સપ્રેસને જણાવ્યું હતું કે, તેમણે “2024 માં મોટી ચૂંટણી લડવા” માટે પોતાને ફરીથી પ્રશિક્ષિત કર્યા છે.
આ પણ વાંચો – ગુજરાત વિધાનસભા ચૂંટણી પ્રથમ તબક્કો : 19 જિલ્લાની 89 બેઠકો પર 1100 થી વધુ ફોર્મ ભરાયા
જો કે, સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું કે, છોટુભાઈએ તેમને ઝગડિયામાંથી પાછા લેવા માટે પક્ષને સમજાવવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો, આખરે BTP સંમત ન થતાં અપક્ષ તરીકે ચૂંટણી લડવાનું નક્કી કર્યું. છોટુભાઈના એક વિશ્વાસુ, જેમણે BTP પણ છોડી દીધું છે, તેમણે જણાવ્યું હતું કે, “મહેશ છોટુભાઈને ઝગડિયા બેઠક પર લડવા દેવા માંગતો ન હતો, કારણ કે તે દેડિયાપાડામાંથી તેની તક વિશે અચોક્કસ હતો. તે છોટુભાઈને લોકસભાની ચૂંટણી લડવા વિનંતી કરી રહ્યો હતો.”
નેતાએ આગળ ઉમેર્યું: “ગઠબંધન વગર, અને અન્ય બેઠકો પરથી ઉમેદવારો પણ ઉભા રાખ્યા હોવાથી, BTP આ વખતે ફક્ત ઝગડિયા બેઠક પાક્કી રીતે ખેંચી શકે છે. અને મહેશ તે જાણે છે.
સોમવારે છોટુભાઈએ ધ ઈન્ડિયન એક્સપ્રેસને જણાવ્યું હતું કે, “મેં સ્વતંત્ર અપક્ષ ઉમેદવારી નોંધાવી છે અને હું મારું પ્રતીક પણ પસંદ કરીશ… ઝગડિયા મારો મતવિસ્તાર છે. એકવાર ફરી હું તેને જાળવી રાખીશ, પછી પાર્ટીઓ આવશે અને મને સમર્થન આપશે.
તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, આનો અર્થ BTPમાં વિભાજન નથી, ભલે તેમના અન્ય પુત્ર દિલીપે પણ પાર્ટી છોડી દીધી હોય અને ઉમેદવારી નોંધાવતી વખતે છોટુભાઈ સાથે હતા. “અમને વિશ્વાસ છે કે આ કામ કરશે. જેથી અત્યારે હું એક અપક્ષ સ્વતંત્ર રીતે મારું અભિયાન ચાલુ રાખીશ.”
છોટુભાઈએ એમ પણ કહ્યું હતું કે, તેઓ BTP માટે પણ તમામ બેઠકો પર પ્રચાર કરશે, કારણ કે “ભાજપને હરાવવાનું મારું લક્ષ્ય બદલાયું નથી”.
આ પણ વાંચો – ગુજરાત વિધાનસભા ચૂંટણી: આદિવાસી પટ્ટામાં ત્રિ-પાંખીયો જંગ, પણ ફાયદો ભાજપને!
દિલીપ વસાવાએ ટ્વીટ કરી, પોતાના ભાઈ મહેશના સંદર્ભમાં કહ્યું કે, : “BTP અને ભીલીસ્તાન ટાઈગર સેના (BTS) ના રાષ્ટ્રીય અધ્યક્ષે છોટુભાઈનું અપમાન કર્યું છે.”
ચૈતર પણ મતદારોને આ જ વાત કહેતા ફરે છે. છોટુભાઈને “આધુનિક સમયના બિરસા મુંડા” તરીકે ઓળખાવતા, તેઓ કહે છે કે BTPના રાષ્ટ્રીય અધ્યક્ષ તરીકે મહેશે “તેના પિતા પાસેથી પક્ષનું નિયંત્રણ છીનવી લીધું, જેમણે આદિવાસી વિસ્તારોમાં તેને મજબૂત કરવા માટે પોતાનો પરસેવો અને લોહી આપ્યું હતું”.
મહેશના “સરમુખત્યારશાહી વલણ” ને કારણે, તેમના જેવા હજારો BTP કાર્યકરોએ પાર્ટી છોડી દીધી હતી.
તેમણે BTP પર ભાઈ-ભત્રીજાવાદને પ્રોત્સાહન આપવાનો પણ આરોપ લગાવ્યો. તે કહે છે, “મહેશે તેમના નાના પુત્ર ગૌરવ (19)ને BTPના રાષ્ટ્રીય યુવા અધ્યક્ષ અને તેની પત્નીના ભાઈ પરેશ વસાવાને ઉપપ્રમુખ અને મુખ્ય સચિવ બનાવ્યા.
જોકે છોટુભાઈના બીજા પુત્ર દિલીપ પણ રાજકીય મહત્વાકાંક્ષાઓ ધરાવે છે, સૌથી મોટા મહેશ, જેમણે BTPની રચનામાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવી હતી અને તેને પક્ષના ચહેરા તરીકે જોવામાં આવે છે, તે છોટુભાઈના વારસાના વારસદાર માનવામાં આવે છે. પરંતુ ઝગડિયામાં દિલીપ પાર્ટીની સંગઠનાત્મક તાકાત ઉભી કરનાર વ્યક્તિ તરીકે ઓળખાય છે.
છોટુભાઈના વિશ્વાસુ અંબાલાલ જાદવ, BTPના રાષ્ટ્રીય ઉપાધ્યક્ષ, દિલીપના વખાણ કરતા કહે છે કે, તેમણે તેમના પિતાને કહ્યું છે કે તેઓ ઝગડિયામાંથી ત્યારે જ ચૂંટણી લડશે જ્યારે તેઓ “મને આમ કરવાની મંજૂરી આપશે”. જાદવ માને છે કે, મહેશ ડેડિયાપાડાથી પોતાની તકો વિશે અસુરક્ષિત અનુભવે છે, પણ એ પણ શક્ય છે કે “છોટુભાઈ દિલીપને ઝગડિયામાંથી ચૂંટણી લડવા માટે કહી શકે છે”.
મહેશે શુક્રવારે ઝગડિયામાંથી ઉમેદવારી નોંધાવી ત્યારે તેમની સાથે થોડા જ સમર્થકો હતા.
BTP સમર્થકોની ચિંતા એ છે કે, તાજેતરનો વિકાસ એ પાર્ટી માટે વધુ એક ફટકો છે, તેમણે 2019 થી તેમના કેટલાક સૌથી આશાસ્પદ નેતાઓ ગુમાવ્યા છે. ચૈતર ઉપરાંત, તેમાં પ્રફુલ વસાવાનો પણ સમાવેશ થાય છે, જેઓ આવનારી ચૂંટણીમાં નર્મદા જિલ્લા (નાંદોદથી) AAPના ઉમેદવાર પણ છે. અને લંડનમાં ભણેલા રાજ વસાવા, જેઓ BTP ઉમેદવાર તરીકે 2019ની લોકસભા ચૂંટણી લડ્યા હતા.
છોટુભાઈએ હાર સ્વીકારી લીધી, પરંતુ કહ્યું કે પાર્ટી ટકી રહેશે. “તમે મારા શક્તિશાળી વ્યક્તિઓ પ્રફુલ્લ અને ચૈતર અને બીજા કેટલાકને લઈ ગયા છો… તેઓને પૈસા અને અન્ય વસ્તુઓની લાલચ આપવામાં આવી હતી. પરંતુ રોજબરોજ નવા લોકો BTPમાં જોડાઈ રહ્યા છે અને આવનારા દિવસોમાં આ વધેલુ અંતર ભરાઈ જશે. તેમણે એમ પણ કહ્યું હતું કે, તેમને આશા છે કે, વર્તમાન મડાગાંઠ ટૂંક સમયમાં ઉકેલાઈ જશે. “મહેશ મારો પુત્ર છે, અને મને ખાતરી છે કે હું તેને શાંત કરીશ અને મતભેદોને ઉકેલીશ.”
AAP સાથે ગઠબંધન એ BTP દ્વારા તેના ચૂંટણી ભાગ્યને પલટાવવાનો પ્રયાસ હતો. 2017 માં, તે કોંગ્રેસ સાથે ગઠબંધનમાં લડી હતી, મોટાભાગે 78 વર્ષીય છોટુભાઈના સ્વર્ગસ્થ અહેમદ પટેલ સાથેના સંબંધો સારા હોવાના કારણે આવું કર્યું હોવાનું માનવામાં આવતું. JD(U)ના એકમાત્ર ધારાસભ્ય તરીકે છોટુભાઈના મતથી પટેલને 2017ની રાજ્યસભાની ચૂંટણી જીતવામાં મદદ મળી હતી. જો કે, આ વખતે, કોંગ્રેસ સાથેની વાતચીત નિષ્ફળ ગઈ જ્યારે તેમણે 10 મતવિસ્તારો માટેની BTPની માંગને સ્વીકારવાનો ઇનકાર કર્યો અને માત્ર સાતની ઓફર કરી.
ત્યારબાદ BTP એ ગયા વર્ષની સ્થાનિક સંસ્થાની ચૂંટણીઓ માટે AIMIM સાથે જોડાણ કર્યું. નર્મદા જિલ્લામાં તેનું ચૂંટણી પ્રચાર આદિવાસી અધિકારોના મુદ્દાઓ અને 121 ગામોને સમાવતા ઇકો-સેન્સિટિવ ઝોનની સૂચનાની આસપાસ ફરે છે.
આ પણ વાંચો – જીતુ વાઘાણી ઈન્ટરવ્યૂ : ‘હું શ્રોતાઓને કહું છું નરેન્દ્રભાઈ તો માત્ર નિમિત છે, જેને ભગવાને અને તમે પસંદ કર્યા છે’
જૂન 2020 ની રાજ્યસભાની ચૂંટણીમાં મતદાનથી દૂર રહ્યા પછી, વસાવા પિતા અને પુત્રએ ડિસેમ્બરમાં જાહેરાત કરી કે તેઓ નર્મદા અને ભરૂચની બે પંચાયત સંસ્થાઓમાં કોંગ્રેસથી અલગ થઈ રહ્યા છે.
BTP કેમ્પમાં ચાલી રહેલા ડ્રામાથી સ્પષ્ટપણે આનંદિત, ભરૂચના નેતા અને BJP MP મનસુખ વસાવાએ કહ્યું: “મહેશ છેલ્લી વખત ડેડિયાપાડાથી કોંગ્રેસના સમર્થનથી જીત્યો હતો… ચૈતર વસાવાએ હવે BTPના 75% સૈનિકો છીનવી લીધા છે. AAP દ્વારા પોતાની ડેડિયાપાડા સીટ છીનવાઈ જવાના ડરથી મહેશે પિતા છોટુભાઈની સીટ પર સ્વિચ કર્યું. સમગ્ર આદિવાસી પટ્ટામાં મહેશ અને છોટુભાઈ માટે બીજી કોઈ સલામત બેઠક નથી.
