રાજસ્થાન અને ગુજરાત જેવા રાજ્યમાં પતંગ ઉડાડીને ઉજવવામાં આવતી મકરસંક્રાંતિ અથવા ઉત્તરાયણને બે અઠવાડિયા બાકી છે ત્યારે ગુજરાત પોલીસે પતંગના છૂટા દોરો (માંઝા)ને કારણે થતી ગંભીર ઇજાઓને રોકવા માટે એક અભિયાન શરૂ કર્યું છે.
ઉત્તરાયણ દરમિયાન પતંગના દોરાથી ખાસ કરીને ટુ-વ્હીલર સવારો વધુ જોખમમાં હોય છે. રવિવાર (29 ડિસેમ્બર)ના રોજ સુરતમાં એક સ્કૂટી સવાર યવકના ગળા પર પતંગની દોરી આવી જતા તેને ગળાના ભાગે ગંભીર ઈજા પહોંચી હતી અને તેને 20 ટાંકા આવ્યા હતા. વડોદરા અને આણંદ જિલ્લામાં બે જાનહાનિ સાથે પાંચ અન્ય કેસ નોંધાયા છે.
ત્યારે ટૂ વ્હીલર ચાલકો માટે પતંગ દોરી ન વાગે તે માટે લોખંડના પાતળા સળિયા (કાઇટ સ્ટ્રિંગ ગાર્ડ) બાઈક કે સ્કૂટરની સામે લગવવાને લઈ પ્રોત્સાહન આપવામાં આવ્યું છે. આ રક્ષકો તાજેતરમાં લોકપ્રિય બન્યા હતા, જ્યારે રાજ્યમાં 2023 માં ઉત્તરાયણ દરમિયાન કટ અને ઇજાના લગભગ 130 કેસ નોંધાયા હતા.
કાઈટ સ્ટ્રિંગ ગાર્ડ શું છે અને તે કેવી રીતે કામ કરે છે?
કાઇટ સ્ટ્રિંગ ગાર્ડ અથવા સ્ટ્રિંગ પ્રોટેક્ટર એ મોટરસાઇકલના હેન્ડલબાર પર સ્ટીલ લૂપ્ડ વાયર છે. તે ડિસેમ્બર-જાન્યુઆરીમાં પરંપરાગત પતંગ ઉડાવવાની મોસમ દરમિયાન છૂટાછવાયા પતંગના દોરા બાઈક સવારના માથા અને શરિરની સામે આવી જાય છે.
આ પણ વાંચો: ગુજરાત પતંગ બજાર, પતંગની કિંમત અને ભાવ, પતંગ બનાવવાની પ્રક્રિયા
સ્ટ્રિંગ પ્રોટેક્ટરને હેન્ડલબાર અથવા રીઅરવ્યુ મિરર્સ સાથે જોડી શકાય છે. ખેડા જિલ્લા પોલીસ અધિક્ષક રાજેશ ગઢિયા, જેમની ટીમે જિલ્લાભરના વિવિધ પોલીસ પોઈન્ટ પર 500 થી વધુ કાઈટ સ્ટ્રિંગ ગાર્ડ્સનું વિતરણ કર્યું છે. તેમણે જણાવ્યું હતું કે, “તે મિકેનિઝમ પર આધારિત છે આ તાર બાઈક સવારની જિંદગી બચાવે છે અને તે ઘાતક દોરાને સવારની સામે આવતા પહેલા જ અટકાવી દે છે.”
પોલીસનું કહેવું છે કે પ્રતિબંધિત ચાઈનીઝ પતંગના તાર અથવા કાચ-કોટેડ પતંગના દોરા સામાન્ય રીતે બાઈકસવારોને ઘાતક ઈજાઓ પહોંચાડવા માટે જવાબદાર હોવાનું માનવામાં આવે છે, તેમ છતાં મંજૂરી આપવામાં આવેલ કપાસના તાર પણ જાનહાનિનું કારણ બને છે.
ગઢિયાએ જણાવ્યું હતું કે, “પતંગ ઉડાવવી એ પરંપરાનો એક ભાગ છે પરંતુ રાઇડર્સ માટે જોખમ ઊભું કરે છે, જેઓ ઘણી વખત વધુ ઝડપે વાહન ચલાવે છે અને તાર દેખાતો નથી. કાઈટ સ્ટ્રિંગ ગાર્ડની સફળતાનો દર ઘણો સારો છે કારણ કે હેલ્મેટ પહેરનાર સવારને પણ ગરદન પર ઈજા થઈ શકે છે.
વડોદરાના ડેપ્યુટી કમિશનર ઓફ પોલીસ (ટ્રાફિક) જ્યોતિ પટેલે જણાવ્યું હતું કે, શહેર પોલીસ એનજીઓ દ્વારા સમર્થિત જાન્યુઆરીમાં મફત પતંગ દોરી ગાર્ડનું વિતરણ કરવા માટે એક અભિયાન શરૂ કરશે. “પતંગની દોરીથી થતી ઈજાને આ કાઇટ સ્ટ્રિંગ ગાર્ડ ગરદનની 90% ઘાતક ઇજાઓને રોકવામાં મદદ કરી શકે છે.
વડોદરામાં રહેતા રોડસાઇડ વિક્રેતા રમેશ પરમારે જણાવ્યું હતું કે, “મોટરસાઇકલ પર સ્ટીલ ગાર્ડને લગાવવામાં લગભગ 10 મિનિટનો સમય લાગે છે. મોટાભાગના ગ્રાહકો અમને તે કરવા માટે કહે છે પરંતુ કેટલાક તેમના પરિવારના સભ્યો માટે વધારાના કાઇટ સ્ટ્રિંગ ગાર્ડ પણ લે છે અને તેમને જાતે લગાવવાનું પસંદ કરે છે. વાયરની પહોળાઈ લગભગ 5-6 મીમી હોવાથી, જો કોઈ વ્યક્તિ ઘરે ઉપલબ્ધ ચીમળ અથવા પેઇરનો ઉપયોગ કરે તો તેને ટ્વિસ્ટ કરવું મુશ્કેલ નથી. તે સરળતાથી અલગ કરી શકાય તેવું અને ફરીથી વાપરી શકાય તેવું પણ છે.”
કાઈટ સ્ટ્રિંગ ગાર્ડની કિંમત કેટલી છે?
પરમારે જણાવ્યું હતું કે,”આ વાયરની કિંમત રૂ. 80 થી રૂ. 150 ની વચ્ચે હોય છે. દરેક પ્રોટેક્ટરની કિંમત વિક્રેતાઓને રૂ. 40 છે અને અમે તેને રૂ. 80 થી 100માં વેચીએ છીએ… છેલ્લા મહિનામાં મેં લગભગ 600 નંગ વેચ્યા છે.”
