Gujarat Weather : ગુજરાતમાં કમોસમી વરસાદે રવિ પાક પર જોખમ ઉભુ કર્યું છે. સરકાર દ્વારા સંચાલિત સર્વેક્ષણો દર્શાવે છે કે, અમરેલી, જૂનાગઢ અને રાજકોટ જિલ્લાના અનેક વિસ્તારોમાં કમોસમી વરસાદ અને અતિવૃષ્ટિના કારણે રવિ પાકને 50 ટકા સુધી નુકસાન થયું છે, સૌરાષ્ટ્રમાં મંગળવારે સતત 15મા દિવસે પણ સ્થિતિ વધુ ખરાબ થઈ હતી.
ગત વર્ષના બીજા સપ્તાહમાં સૌરાષ્ટ્ર, કચ્છ અને દક્ષિણ ગુજરાતના ભાગોમાં કમોસમી વરસાદ અને કરા પડ્યા બાદ રાજ્ય સરકારે ઘઉં, ચણા (ચણા), ધાણા (ધાણીયા) અને જીરું (જીરા) સહિતના પાકોને થયેલા નુકસાનનો સર્વે કરવાનો નિર્ણય લીધો છે.
રવિવારે મુખ્યમંત્રી ભૂપેન્દ્ર પટેલે જિલ્લા મેજિસ્ટ્રેટને વીડિયો કોન્ફરન્સ દ્વારા સર્વે કરવાની સૂચના આપી હતી. સરકારી અહેવાલો અનુસાર, 18 જિલ્લાના 33 તાલુકાઓમાં 5 થી 9 માર્ચની વચ્ચે 10 મિલીમીટર (mm) અથવા તેથી વધુ વરસાદ નોંધાયો છે, જ્યારે 78 તાલુકાઓમાં સમાન સમયગાળા દરમિયાન 10 મીમીથી ઓછો વરસાદ નોંધાયો છે. રાજ્યના 33માંથી 27 જિલ્લામાં કમોસમી વરસાદ નોંધાયો છે.
કૃષિ મંત્રી રાઘવજી પટેલે ધ ઈન્ડિયન એક્સપ્રેસને જણાવ્યું હતુ કે, “સર્વે ચાલુ છે પરંતુ અમે કોઈ અંતિમ આંકડા આપી શકવાની સ્થિતિમાં નથી કારણ કે વરસાદ હજુ ચાલુ છે. મોજણી કરાયેલા પાકને વધુ નુકસાન થઈ શકે છે. ભારતીય હવામાન વિભાગની આગાહી છે કે, વરસાદ ગુરુવાર સુધી ચાલુ રહેશે. અમે અધિકારીઓને રોજેરોજ પરિસ્થિતિનું મૂલ્યાંકન કરવા જણાવ્યું છે.”
અમરેલીમાં કમોસમી વરસાદના પ્રથમ રાઉન્ડે બગસરા, ધારી, લાઠી અને ખાંભા તાલુકામાં રવિ પાકને નોંધપાત્ર નુકસાન પહોંચાડ્યું છે. અમરેલી જિલ્લા ખેતીવાડી અધિકારી (DAO) જીગ્નેશ કાનાણીએ જણાવ્યું હતું કે, આ ચાર તાલુકાના 123 ગામોમાં વરસાદને કારણે 24,288 હેક્ટર (હેક્ટર)માં રવિ પાક અને 1,300 હેક્ટરમાં બાગાયતી પાકને પ્રતિકૂળ અસર થઈ છે.
DAOએ ધ ઈન્ડિયન એક્સપ્રેસને જણાવ્યું હતું કે, “અમારી ટીમો દ્વારા 70 ટકાથી વધુ અસરગ્રસ્ત વિસ્તારનો સર્વે કરવામાં આવ્યો છે અને 7,000 હેક્ટર માટે સર્વેક્ષણ અહેવાલો ઉપલબ્ધ છે. ઉપલબ્ધ સર્વેક્ષણ અહેવાલો સૂચવે છે કે 3,000 હેક્ટરમાં 33 ટકાથી વધુ અને બગસરા અને ધારી તાલુકાના કેટલાક વિસ્તારોમાં 50 ટકા સુધીનું નુકસાન થયું છે.”
“ગુજરાત રાજ્ય આપત્તિ વ્યવસ્થાપન અધિનિયમ મુજબ, જો તાલુકામાં 10 મીમીથી વધુ વરસાદ નોંધાયો હોય અને તેમના પાકને 33 ટકા કે તેથી વધુ નુકસાન થાય તો આપેલ તાલુકાના ખેડૂતો વળતર માટે પાત્ર બને છે. અમરેલી જિલ્લા કલેક્ટર ગૌરાંગ મકવાણાએ જણાવ્યું હતું કે, અમે તલાટી-કમ-મંત્રીઓ અને ગ્રામ સેવકો (ગામ-સ્તરના કામદારો)ને પાકને થયેલા નુકસાનની જાણ કરવા સૂચના આપી છે.
“અમરેલીમાં, ઘણા ખેડૂતો કપાસની કાપણી પછી ડિસેમ્બરના અંતમાં રવિ પાકની વાવણી કરે છે. આ મોડી વાવણીનો અર્થ રાજકોટ જેવા જિલ્લાઓની સરખામણીમાં મોડી લણણી છે,” કાનાણીએ જણાવ્યું હતું કે, રવિ લણણી તેની ટોચ પર હતી. ડીએઓએ જણાવ્યું હતું કે, કમોસમી વરસાદે ઘઉં અને ચણાની ગુણવત્તાને નુકસાન પહોંચાડ્યું છે, જ્યારે ધાણા અને જીરુંમાં તો લગભગ સંપૂર્ણપણે નુકસાન થયું છે.
ખરાબ હવામાનના કારણે થયેલા નુકસાનનો હિસાબ લીધા બાદ ખેડૂતો કહે છે કે, રાજ્ય સરકાર દ્વારા 2020 માં કેન્દ્રની મુખ્ય પ્રધાન મંત્રી ફસલ બીમા યોજના (PMFY)માંથી બહાર નીકળ્યા પછી, રાજ્યના ખેડૂતોને તેમના પાક માટે કોઈ વીમો લઈ રહ્યા નથી.
રાજકોટમાં, જસદણ, કોટડા સાંગાણી, રાજકોટ, ગોંડલ અને ઉપલેટા તાલુકામાં 1.24 લાખ હેક્ટર (LH)માં સર્વેની કામગીરી ચાલી રહી છે. કૃષિ વિભાગના અધિકારીઓએ જણાવ્યું કે, સર્વેમાં 166 ગામોમાં 792 હેક્ટરમાં પાકને નુકસાન થયું હોવાનું જાણવા મળ્યું છે.
રાજકોટ જિલ્લા વિકાસ અધિકારી દેવ ચૌધરીએ જણાવ્યું હતું કે, “જો કે, અત્યાર સુધીમાં જસદણ તાલુકાના 19 ખેડૂતોની માત્ર આઠ હેક્ટર જમીનને 33 ટકા કે તેથી વધુ નુકસાન થયું છે.”
જૂનાગઢના ડીએઓ જેડી ગોંડલિયાએ જણાવ્યું હતું કે, જૂનાગઢમાં 6 માર્ચે કમોસમી વરસાદના કારણે વિસાવદર તાલુકાના 26 ગામોમાં સરકારે 3000 હેક્ટરમાં પાકનો સર્વે પૂર્ણ કર્યો છે. તે 10 ટકાથી 32 ટકાની વચ્ચે છે.”
આ દરમિયાન જૂનાગઢ, ગીર સોમનાથ અને અમરેલીમાં કેરીના બગીચાઓને પણ નુકસાની નોંધાઈ છે. સાવરકુંડલા અને ધારી જેવા વિસ્તારોમાં કેસર જાતની કેરીના બગીચા પણ છે. ગીર સોમનાથના તાલાલામાં કેરીનો બગીચો ધરાવતા ખેડૂત સરદારસિંહ ચૌહાણે જણાવ્યું હતું કે, “જાન્યુઆરી-ફેબ્રુઆરીના અંતમાં ફૂલ આવ્યા પછી ફળનો સમૂહ ખૂબ જ સારો હોય છે, પરંતુ 15 દિવસ સુધી સતત વરસાદ, અતિવૃષ્ટિ અને ભેજવાળા વાતાવરણને કારણે ફળોમાં મોટા પાયે ઘટાડો થયો છે અને જીવાતોનો હુમલો થયો છે.”
આ પણ વાંચો – વરસાદની આગાહી! ગુજરાતના આ જિલ્લામાં હજુ પાંચ દિવસ ખતરો, કેમ ભરઉનાળે પડી રહ્યો વરસાદ? ખેતીને કેવું નુકશાન?
રાજકોટ ઝોનના હોર્ટિકલ્ચરના સંયુક્ત નિયામક રમણીક લાડાણીએ જણાવ્યું હતું કે, ભેજવાળુ હવામાન પણ જીવાતોના હુમલા તરફ દોરી શકે છે. લાડાણીએ જણાવ્યું હતું કે, “જ્યારે કરાથી ફળની સંખ્યા ઘટી શકે છે, ત્યારે સતત ભીનું હવામાન રસ ચૂસતા જંતુઓના ઉપદ્રવ તરફ દોરી શકે છે.”
