Gopal B Kateshiya , Rashi Mishra, Kamaal Saiyed : ગુજરાતમાં જથ્થાબંધ અને છૂટક બજારોમાં લોકપ્રિય શિયાળુ શાકભાજીના ભાવમાં ઘટાડો થયો છે કારણ કે સાનુકૂળ હવામાનને કારણે બમ્પર પાક થયો છે અને તાજેતરના ઠંડા હવામાને વપરાશમાં પણ અસર કરી હતી.
આ પરિબળોના સંયોજનને કારણે ટામેટા, વટાણા, કોબીજ, રીંગણ વગેરે જેવા મહત્વના શાકભાજીના ભાવ ગયા વર્ષના સમાન સમયગાળાની સરખામણીએ અડધાથી વધુ ઘટી ગયા છે.
વેપારીઓના મતે છેલ્લા પાંચ-સાત વર્ષમાં આ સૌથી નીચા દર
ગુરૂવારે રાજકોટ એગ્રીકલ્ચર પ્રોડ્યુસ માર્કેટ કમિટી (APMC)ના જૂના યાર્ડમાં કોબી, ફૂલાવર ટામેટા, રીંગણ અને વટાણા સરેરાશ રૂ. 3, રૂ. 5, રૂ. 6, રૂ. 13 અને રૂ. 16 પ્રતિ કિલોના ભાવે વેચાઇ રહ્યા છે – સૌરાષ્ટ્રની સૌથી મોટી શાક માર્કેટ.
અમદાવાદ APMC મંડીમાં ભાવ અનુક્રમે રૂ. 3.50, રૂ. 7, રૂ. 4, રૂ. 15.50 અને રૂ. 17 હતા. સુરત એપીએમસી તુલનાત્મક રીતે ઊંચા દર ઓફર કરે છે. વટાણા સિવાય, રાજ્યના જથ્થાબંધ શાકભાજી બજારોમાં મોટાભાગના શાકભાજીના ભાવ ગયા વર્ષના સમાન દિવસે જે હતા તેના કરતાં અડધા અથવા તો ઓછા છે.
રાજકોટમાં 29 ડિસેમ્બર, 2021ના રોજ કોબીજ, ફૂલાવર, ટામેટા, રીંગણ અને વટાણાના ભાવ અનુક્રમે રૂ.15, રૂ.17, રૂ.15, રૂ.20, રૂ.20 હતા
ધાણા અને મેથી જેવા પાંદડાવાળા શાકભાજી પણ રાજકોટમાં 8 રૂપિયા પ્રતિ કિલો, અમદાવાદમાં અનુક્રમે 12 રૂપિયા અને 17 રૂપિયામાં વેચાઈ રહ્યા છે.
કાકડી, ગાજર અને મૂળા જે મોટા પ્રમાણમાં કાચા ખાવામાં આવે છે તે રાજકોટમાં અનુક્રમે રૂ. 20, રૂ. 13 અને રૂ. 10 અને અમદાવાદમાં અનુક્રમે રૂ. 35, રૂ. 10 અને રૂ. 8.5માં વેચાય છે.
સુરતમાં આ શાકભાજી અનુક્રમે રૂ.20, રૂ.13 અને રૂ.14માં વેચાઇ રહ્યા છે. વડોદરામાં પણ આ જ ભાવ છે.
રસપ્રદ વાત એ છે કે, ગત વર્ષની સરખામણીમાં ઓછી આવક હોવા છતા રીંગણ, વટાણા, ગુવાર (ક્લસ્ટર બીન્સ), ભીંડા, બટર બીન્સ વગેરેના ભાવ ઓછા છે. બીજી તરફ, રાજકોટ અને અમદાવાદમાં આ વર્ષે કોબી, ફૂલાવર, દૂધી, કારેલા વગેરેની આવક ગત વર્ષના સમાન સમયગાળાની સરખામણીએ વધુ છે, એમ બે એપીએમસીના આંકડાઓ પરથી ખબર પડે છે.
બટાટા અને ડુંગળી સિવાય રાજકોટ યાર્ડમાં શાકભાજીમાં વટાણા સૌથી વધુ વેચાયા હતા
વેપારીઓએ જણાવ્યું હતું કે, યાર્ડમાં 875 ક્વિન્ટલ (100 કિગ્રા એક ક્વિન્ટલ) વટાણાની આવક નોંધાઈ છે, જે તમામ મધ્યપ્રદેશમાંથી છે.
અમદાવાદમાં પણ, 29 ડિસેમ્બરે મંડીમાં 2574 ક્વિન્ટલ અનલોડ સાથે ખેત મટર શાકભાજીનું બજારમાં સૌથી વધુ આગમન હતું.
“જ્યારે ખેડૂતો ટામેટાંના બમ્પર પાકની વચ્ચે છે, ત્યારે રાજ્યમાં છેલ્લા એક સપ્તાહથી ચાલી રહેલી ઠંડીના કારણે એકંદરે માંગમાં ઘટાડો થયો છે. બીજી તરફ, બાંગ્લાદેશમાં આર્થિક કટોકટીને કારણે નિકાસ નહિવત છે,” ટામેટાના વેપારી અને વડોદરા એપીએમસીના બોર્ડ ઓફ ડિરેક્ટર્સના સભ્ય નારાયણ પટેલ કહે છે. “મહારાષ્ટ્ર અને મધ્ય પ્રદેશના ખેડૂતો તેમના ટામેટાં વડોદરામાં વેચી રહ્યા છે.”
ઓક્ટોબર 2021માં ટામેટા 3,000-6,000 રૂપિયા પ્રતિ ક્વિન્ટલ (30-60 રૂપિયા પ્રતિ કિલો)ના ભાવે વેચાઈ રહ્યા હતા.
રાજકોટનું બજાર મધ્ય ગુજરાતના ખેડા અને આણંદ જેવા જિલ્લાઓ ઉપરાંત રાજકોટ અને જામનગર જેવા જિલ્લાઓમાંથી આવતા ટામેટાંથી ભરાઈ ગયું છે.
રાજકોટના માર્કેટમાં ટામેટાના જથ્થાબંધ વેપારી કિશોર મકવાણા કહે છે, બીજી તરફ માંગ વધી નથી. વાસ્તવમાં, અમે રોજિંદી આવકો જોવા માટે સંઘર્ષ કરી રહ્યા છીએ.”
ગુરુવારે, ખેડૂત સંજય ખુંટ (43) દ્વારા રાજકોટના બજારમાં લાવેલી 2,500 કિલો કોબીનું સરેરાશ રૂ. 3 પ્રતિ કિલોના ભાવે વેચાણ થયું હતું.
રાજકોટ શહેરની હદમાં આવેલા ખોખડદડ ગામના ખેડૂત સંજય કહે છે, “આ સિઝનમાં મને અત્યાર સુધીનો સૌથી વધુ ભાવ રૂ. 4 મળ્યો છે. હું ખુશ છું કે ઓછામાં ઓછી મારી કોબીના કેટલાક ખરીદદારો છે. મેં એવા દિવસો જોયા છે જ્યારે વેપારીઓ અમને વધુ આવક થવાના કારણે કોબી ઉતારવાની પણ મંજૂરી આપતા નથી.”
રાજકોટ APMC ડેટા દર્શાવે છે કે, ઓક્ટોબરના પ્રારંભમાં કોબી અને કોબીજની સરેરાશ કિંમત રૂ. 13 અને રૂ. 15ની આસપાસ હતી, પરંતુ નવેમ્બરના મધ્ય સુધીમાં ઘટીને ત્રીજા ભાગની થઈ ગઈ હતી. ડિસેમ્બરના મધ્ય સુધીમાં, તેઓ તાજેતરના વર્ષોમાં જોવા ન મળે તેવા સ્તરે ત્રીજા ભાગ સુધી ઘટી ગયા હતા.
રાજકોટના શાકભાજીના વેપારી શંભુ ખૂંટ કહે છે, “આટલા ઓછા ભાવ પાંચ-સાત વર્ષમાં જોવા મળ્યા નથી.”
સુરતના કેટલાક ખેડૂતો જથ્થાબંધ વેપારીઓ સામે આંગળી ચીંધે છે. “તેઓ ખેડૂતોને નીચા ભાવો ઓફર કરે છે જ્યારે બાદમાં તે જ શાકભાજી છૂટક વેપારીઓને ઊંચા દરે વેચે છે. સરકારે તેમની સામે કાર્યવાહી કરવી જોઈએ,” નામ ન આપવાની શરતે એક ખેડૂત કહે છે.
પરંતુ અમદાવાદના જમાલપુર એપીએમસીના સેક્રેટરી દીપક પટેલ કહે છે કે, આ બધી માંગ અને પુરવઠાની ગતિશીલતાની રમત છે. “સારા વરસાદ અને શાકભાજી માટે યોગ્ય સૂર્યપ્રકાશને કારણે આ વખતે પુરવઠો સારો અને પુષ્કળ છે. તેથી, સિઝન માટે કિંમતો ખૂબ ઓછી છે.”
રાજકોટના હુડકો શાક માર્કેટના વિજય પખોડિયા કહે છે જથ્થાબંધ બજારોમાં ઓછી કિંમતો હોવા છતાં, છૂટક વેપારીઓ કહે છે કે તેઓ થોડો જ નફો કરી રહ્યા છે. “જ્યારે ભાવ આ રીતે ઘટે છે, ત્યારે ઘણા લોકો જેઓ વિવિધ વસ્તુઓ વેચે છે અથવા ભંગાર એકત્રિત કરે છે અન્યથા શાકભાજી વેચવાનું શરૂ કરી દે છે. આ સ્પર્ધાને કારણે, અમારું માર્જિન ઓછુ રહે છે,”.
2015 માં, રાજ્ય સરકારે ફળો અને શાકભાજીને એપીએમસી એક્ટ હેઠળ કોમોડિટીની સૂચિમાંથી દૂર કર્યા. પરંતુ મોટાભાગના પ્રાથમિક વેપાર એપીએમસીમાં થાય છે.
આ પણ વાંચો – Demonetisation : નોટબંધી પર સુપ્રીમ કોર્ટનો ચૂકાદો, તમામ અરજીઓ ફગાવી, કોર્ટે કહ્યું – કેન્દ્ર સરકારનો નિર્ણય સાચો
હુડકો માર્કેટના અન્ય એક વેપારી રમેશ વાઘેલા (20) કહે છે, “આનું કારણ એ છે કે અમારા જેવા શાકભાજીના છૂટક વિક્રેતાઓ પાસે ખેડૂતો દ્વારા લાવવામાં આવેલ આખો પાક ખરીદવાની નાણાકીય ક્ષમતા નથી અને તેઓ અમને ક્રેડિટ પર વેચી શકશે નહીં.”
