મહીસાગરના કડાણા તાલુકાના અંતરિયાળ ગામ રાણકપુરના 45 વર્ષીય આદિવાસી વ્યક્તિએ મંગળવારે કથિત રીતે આત્મહત્યા કરી જીવન ટૂંકાવ્યું હતું. તેમના પરિવારે દાવો કર્યો હતો કે તેમણે “અંગ્રેજીમાં જાતિના દાખલાની નકલ મેળવવામાં વિલંબ” ને કારણે આ દુખદ પગલું ભર્યું હતું. તેમની દીકરીનું કેન્દ્ર સરકારના એક વિભાગમાં તાજેતરની નિમણૂક થતા જાતિના દાખલાની અંગ્રેજી નકલની જરૂર હતી.
આ ઘટના બાદ મૃતકના પરિવારના સભ્યોએ એવો આક્ષેપ કર્યો હતો કે સ્થાનિક વહીવટીતંત્રે તેમને જાતિના દાખલાની અંગ્રેજી નકલ મેળવવા માટે ઘણા ધક્કા ખવડાવ્યા હતા.
બીજી તરફ મહિસાગર જિલ્લા વહીવટીતંત્ર એ જણાવ્યું હતું કે જાતિ પ્રમાણપત્રની બાબતો પર નિર્ણય લેવા માટે સરકાર દ્વારા નિર્ધારિત 45 દિવસના સમયની સામે માત્ર 11 દિવસ પહેલા જ અરજી કરવામાં આવી હતી.
ગ્રામ રક્ષક દળના ભૂતપૂર્વ કર્મચારી ઉદા ડામોરનો મૃતદેહ તેના ગામની સીમમાં એક ઝાડ પરથી નીચે ઉતારવામાં આવ્યો હતો. પોલીસને તેના ખિસ્સામાંથી એક ચિઠ્ઠી પણ મળી આવી હતી જેમાં તેણે કથિત રીતે સ્થાનિક વહીવટીતંત્રને આ પગલું ભરવા માટે દબાણ કરવા બદલ દોષી ઠેરવ્યા હતા.
મૃતકના કાકા કાંતિ ડામોરે જણાવ્યું હતું કે, “તે તાજેતરમાં પોસ્ટ વિભાગમાં નિમણૂક પામેલી તેની પુત્રી માટે જાતિનું પ્રમાણપત્ર મેળવવા માટે એક ઓફિસથી બીજી ઓફિસમાં દોડતો હતો. તે કેન્દ્ર સરકારની નિમણૂક હોવાથી, જાતિ પ્રમાણપત્રની અંગ્રેજી નકલ પ્રદાન કરવી ફરજિયાત બની છે. તેણી પાસે પહેલેથી જ ગુજરાતીમાં માન્ય જાતિ પ્રમાણપત્ર છે. તેમને ફક્ત અંગ્રેજી નકલની જરૂર હતી પરંતુ સ્થાનિક કચેરીએ અરજીમાં ખામીઓ શોધી અને તેમને 1960 પહેલાના જાતિના મુદ્દાને લગતા દસ્તાવેજો લાવવા કહ્યું હતું. છોકરીનો સમય પૂરો થઈ રહ્યો હતો અને તેની પાસે કોઈ વિકલ્પ બચ્યો ન હતો…”
કડાણા પોલીસ સ્ટેશને અકસ્માત મોતનો ગુનો નોંધી ઉદા ડામોરના મૃતદેહને પોસ્ટમોર્ટમ માટે મોકલી આપ્યો હોવા છતાં પરિવારે મંગળવારે સાંજે જ્યાં સુધી અધિકારીઓ સામે કાર્યવાહી ન થાય ત્યાં સુધી મૃતદેહ સ્વીકારવાનો ઈન્કાર કર્યો હતો. મહીસાગર જિલ્લા પોલીસના સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું કે, મોડીરાત સુધી પરિવારજનો મૃતદેહ નહીં સ્વીકારે તો ઉદા ડામોરના મૃતદેહને કડાણાની સરકારી હોસ્પિટલમાંથી વડોદરાની એસએસજી હોસ્પિટલમાં શબગૃહમાં ખસેડવાની તૈયારી ચાલી રહી છે.
આ પણ વાંચો: ધોળકામાં યોજાયેલ કાર્યક્રમમાં અમદાવાદ અને ખેડાના દલિત સમુદાયના 31 લોકોએ બૌદ્ધ ધર્મ અપનાવ્યો
મહીસાગરના અધિક પોલીસ અધિક્ષક વિજય ભેડાએ જણાવ્યું હતું કે, “આ ઘટના મંગળવારે સવારે 5.30 થી 7 વાગ્યાની વચ્ચે બની હોવાનું જણાય છે. સવારે 8.25 કલાકે પોલીસને જાણ કરવામાં આવી હતી. સ્યુસાઈડ નોટ મૃતકે પોતે લખી છે કે કેમ તે જાણવા માટે અમે તપાસ કરી રહ્યા છીએ. અમે નિષ્ણાતોની પણ મદદ લઈ રહ્યા છીએ. અમે આરોપની તપાસ કરી રહ્યા છીએ કે જાતિ પ્રમાણપત્રની સમસ્યાને કારણે તેમને આ પગલું ભરવાની ફરજ પડી હતી…”
જ્યારે મહીસાગર જિલ્લા કલેક્ટર નેહા કુમારી ટિપ્પણી માટે ઉપલબ્ધ નહોતા, વરિષ્ઠ જિલ્લા વહીવટી અધિકારીઓએ જણાવ્યું હતું કે આ બાબતની આંતરિક તપાસમાં જાણવા મળ્યું છે કે પરિવારે 17 જાન્યુઆરીએ અરજી કરી હતી.
વહીવટીતંત્રના એક વરિષ્ઠ અધિકારીએ જણાવ્યું હતું કે, “આ કેસની અરજી મામલતદાર કચેરીમાં 17 જાન્યુઆરીના રોજ મળી હતી, જોકે તે 15 જાન્યુઆરીની તારીખ હતી. અરજીમાં તેઓને કઈ ભાષામાં જાતિના પ્રમાણપત્રની જરૂર છે તેનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો ન હતો. સબમિટ કરેલા દસ્તાવેજોની તપાસ પર પેઢીનામા (કુટુંબની વંશાવલિ) માં ઉલ્લેખિત વ્યક્તિઓ પૈકી, અરજદારે કાલુ ડામોર નામની એક વ્યક્તિ માટે યોગ્ય દસ્તાવેજો સબમિટ કર્યા ન હતા. તેથી અરજદારને મામલતદાર કચેરીમાં જાણ કરવા માટે બોલાવવામાં આવ્યા હતા કે તેઓ કાં તો તે જ વ્યક્તિના વેરિફાઇડ દસ્તાવેજ અથવા વ્યક્તિના માતા અથવા પિતાના અન્ય સહાયક દસ્તાવેજ સબમિટ કરી શકે છે.
અધિકારીએ ઉમેર્યું હતું કે આંતરિક તપાસમાં જાણવા મળ્યું છે કે અરજદાર (ઉદા ડામોરની પુત્રી) એ વહીવટીતંત્ર દ્વારા સોમવારે (27 જાન્યુઆરી) સાંજે 5.30 વાગ્યે માંગવામાં આવેલ દસ્તાવેજ સબમિટ કર્યા હોવા છતાં, અરજદારના પિતાનું “એક દિવસ પછી નિધન થયું હતું”.
આ પણ વાંચો: ગુજરાત ભાજપ નેતાની ટિપ્પણીનો વીડિયો વાયરલ, કહ્યું- ‘આરક્ષણ માથાનો દુખાવો’
વહીવટીતંત્રની આંતરિક પૂછપરછમાં જણાવ્યું કે, “જાતિ પ્રમાણપત્ર પર નિર્ણય બાકી છે અને સરકારી નિયમો મુજબ, આ બાબતે નિર્ણય લેવા અને જાતિ પ્રમાણપત્ર આપવા માટે 45 દિવસનો નિયત સમયગાળો આપવામાં આવ્યો છે. આ કિસ્સામાં અરજી અને અરજદારના પિતાના મૃત્યુ વચ્ચેનો સમયગાળો 11 દિવસનો છે. તેથી તેને જાતિ પ્રમાણપત્રની પેન્ડિંગ અરજી સાથે જોડી શકાતું નથી.”
રાણકપુરના સ્થાનિક સમુદાયના નેતા બાબુ ગાલા ડામોરે જણાવ્યું હતું કે, “દીકરી માટે સમય પૂરો થઈ રહ્યો હતો. તે (ઉદા ડામોર) ચિંતિત હતો અને ચિંતિત હતો કે જો પ્રમાણપત્ર સમયસર આપવામાં નહીં આવે તો તેણી કેન્દ્રીય વિભાગની નોકરી ગુમાવી શકે છે. તેઓ (વહીવટ) તેને પાછા મોકલતા રહ્યા…”
