દરેક વ્યક્તિએ તેમના સ્વાસ્થ્ય વિશે સાવચેત રહેવાની જરૂર છે, જ્યારે વૃદ્ધ વસ્તીની વાત આવે છે, ત્યારે ખાસ કરીને જેઓ બિમારી સાથે જીવે છે,તેવા વ્યક્તિએ વધુ સાવચેત રહેવાની જરૂર છે. થાઇરોઇડનું નિદાન થયેલા વૃદ્ધોને પણ આ જ લાગુ પડે છે . જેમ કે, આજે વિશ્વ થાઇરોઇડ દિવસ, જે દર વર્ષે 25 મેના રોજ મનાવવામાં આવે છે, તો અહીં થાઈરોડ ડિસઓર્ડર અને તે વૃદ્ધોમાં તે કેવી રીતે પ્રગટ થાય છે તેના વિશે વધુ સમજીએ.
થાઇરોઇડ શું છે?
થાઇરોઇડ એ ગરદનમાં પતંગિયાના આકારની ગ્રંથિ છે જે T3 (ટ્રાયોડોથાયરોનિન) અને T4 (થાઇરોક્સિન) નામના હોર્મોન્સ ઉત્પન્ન કરે છે. ડૉ. હર્ષલ એકતપુરે, કન્સલ્ટન્ટ એન્ડોક્રિનોલોજિસ્ટ અને ડાયાબિટોલોજિસ્ટ, રૂબી હોલ ક્લિનિક, પૂણે જણાવ્યું હતું કે, “TSH (થાઇરોઇડ સ્ટિમ્યુલેટિંગ હોર્મોન) એ કફોત્પાદક ગ્રંથિ દ્વારા ઉત્પન્ન થતો હોર્મોન છે , જે થાઇરોઇડ ગ્રંથિના સ્ત્રાવને કંટ્રોલ કરે છે. 90 ટકાથી વધુ કેસોમાં, TSH થાઇરોઇડ ડિસઓર્ડરના સરળ બ્લડ ટેસ્ટ દ્વારા થાઇરોઇડની તકલીફનું નિદાન કરી શકાય છે.”
શું તે વૃદ્ધોને વધુ સામાન્ય રીતે અસર કરે છે?
ડૉ. એકતપુરેના જણાવ્યા મુજબ, વૃદ્ધોમાં થાઇરોઇડની તકલીફ બહુ અસામાન્ય નથી, પરંતુ તે ઘણી વખત વર્ષો સુધી એકસાથે નિદાન થતું નથી કારણ કે થાઇરોઇડની તકલીફ સાથે સંકળાયેલા શાસ્ત્રીય ચિહ્નો અને લક્ષણોનો વસ્તીમાં અભાવ છે.
હાઇપોથાઇરોડિઝમ
“થાઇરોઇડ ગ્રંથિનું કામ ન કરવું સામાન્ય રીતે પ્રાથમિક હાઇપોથાઇરોડિઝમ તરીકે ઓળખાય છે. વૃદ્ધોમાં, તે અસાધારણ લક્ષણો અથવા એક લક્ષણ સાથે દેખાઈ શકે છે, જેમ કે હલનચલનની સુસ્તી, વધુ પડતી ઊંઘ, ચહેરા પર સોજો, ડિપ્રેસિવ મૂડ, ઊર્જા અને ભૂખમાં ઘટાડો, કામવાસનામાં ઘટાડો અથવા જાતીય તકલીફ, ”ડૉ એકતપુરેએ ઉમેર્યું હતું કે, આ લક્ષણો “સામાન્ય રીતે વૃદ્ધાવસ્થા, વિટામિનની ઉણપ અને અન્ય કેટલાક ન્યુરોલોજીકલ વિકૃતિઓને આભારી છે”.
આથી, ડૉ. એકતપુરેના જણાવ્યા મુજબ, T4 અને TSH સ્તરની સામાન્ય બ્લડ ટેસ્ટ કરીને ઉપરોક્ત લક્ષણો દર્શાવતા વૃદ્ધોમાં હાઈપોથાઈરોડિઝમને નકારી કાઢવું જરૂરી છે. ડૉ એકતપુરે નોંધ્યું હતું કે, “જો યોગ્ય રીતે નિદાન અને સારવાર કરવામાં આવે તો, આ લક્ષણો સંપૂર્ણપણે ઉલટાવી શકાય તેવું છે અને વૃદ્ધ દર્દીઓમાં જીવનની ગુણવત્તામાં નોંધપાત્ર સુધારો કરે છે. જો તેનું નિદાન ન થાય અને સારવાર ન થાય, તો તે જીવનની ગુણવત્તામાં નોંધપાત્ર બગાડ અને કાર્ડિયોવેસ્ક્યુલર ઘટનાઓ માટેના જોખમમાં વધારો સાથે સંકળાયેલું છે.”
હાઇપરથાઇરોઇડિઝમ
હાઈપરફંક્શનિંગ થાઈરોઈડ ગ્રંથિ અથવા લોહીમાં થાઈરોઈડ હોર્મોન્સનું એલિવેટેડ સ્તર (T3 અને T4) થાઈરોટોક્સિકોસિસ તરીકે ઓળખાય છે. ડૉ. એકતપુરેએ જણાવ્યું હતું કે, “વૃદ્ધોમાં તે વિવિધ લક્ષણો સાથે દેખાઈ શકે છે, જેમ કે પ્રગતિશીલ અને ન સમજાય તેવા વજનમાં ઘટાડો, હાથની ધ્રુજારી, ઊંચા ધબકારા અને ધબકારા વધવા, અતિશય પરસેવો, ચિંતા, અને અનિદ્રા, વ્યક્તિ વારંવાર ચીડિયાપણું અનુભવી શકે છે.”
નિદાન
ડૉ. આદિત્ય જી હેગડે, સલાહકાર – ડાયાબિટીસ અને એન્ડોક્રિનોલોજી, મણિપાલ હોસ્પિટલ, ઓલ્ડ એરપોર્ટ રોડ, બેંગ્લોર એ ખાતરી કરવી જોઈએ કે દર્દીને પ્રાથમિક અથવા ગૌણ હાઈપોથાઈરોડિઝમ છે કારણ કે “વૃદ્ધોમાં સબક્લિનિકલ હાઈપોથાઈરોડિઝમ એ ગ્રે એરિયા છે”.
આ પણ વાંચો: Health Tips : શું તમારા શરીરના સૌથી મજબૂત સ્નાયુ વિષે તમે આ જાણો છો?
તેમણે ઉમેર્યું હતું કે પુરૂષોની સરખામણીમાં સ્ત્રીઓમાં થાઈરોઈડના રોગોનું પ્રમાણ વધુ હોય છે. ડો હેગડેએ જણાવ્યું હતું કે, “જો તેઓની ઉણપ જણાય તો તેમણે ખાલી પેટે લેવોથાઈરોક્સિન લેવું જોઈએ. ગંભીર હાઈપોથાઈરોડિઝમ અથવા ઈમરજન્સી સર્જરીના કિસ્સાઓ સિવાય સારવાર ખૂબ જ આપાતકાલીન ધોરણે શરૂ કરવાની જરૂર નથી. સામાન્ય રીતે, ડોઝ વજન-આધારિત હોય છે અને મોટે ભાગે 1.6 માઇક્રોગ્રામ પ્રતિ કિલોની આસપાસ હોય છે.”
જો કે, સારવાર કરતા ડોકટરોએ “દર્દીઓની સારવાર કરવામાં અતિશય ઉત્સાહ ન હોવો જોઈએ” પર ભાર મૂકતા, ડો હેગડેએ જણાવ્યું હતું કે તેઓ અન્ય ગૂંચવણો માટે વધુ સંવેદનશીલ બની શકે છે, ખાસ કરીને “CAD (કોરોનરી આર્ટરી ડિસીઝ), અને સબ-ક્લિનિકલ જેવી અંતર્ગત હૃદયની સ્થિતિઓ ધરાવતા. હૃદયની નિષ્ફળતા.” એકવાર સારવાર શરૂ થઈ જાય પછી, દર્દીઓને દર ત્રણ મહિનામાં એકવાર ફોલોઅપ કરવાનું કહેવામાં આવે છે.”
થાઇરોટોક્સિકોસિસનું નિદાન અને વ્યવસ્થાપન એ હાઇપોથાઇરોડિઝમ કરતાં થોડું વધુ જટિલ છે કારણ કે કેટલીકવાર દર્દીઓને થાઇરોઇડ સ્કેન અથવા થાઇરોઇડ સામે એન્ટિબોડીઝ માટે બ્લડ ટેસ્ટ જેવા પરીક્ષણોમાંથી પસાર થવું પડે છે, ડૉ. એકતપુરે જણાવ્યું હતું. તેમણે કહ્યું હતું કે, “પરંતુ કારણને ધ્યાનમાં લીધા વિના, આ બધી વિકૃતિઓ દવાઓના યોગ્ય ડોઝથી સંપૂર્ણપણે મેનેજ કરી શકાય છે. નિદાન ન થયેલ અને સારવાર ન કરાયેલ હાઇપરથાઇરોઇડિઝમ અથવા થાઇરોટોક્સિકોસિસ કાર્ડિયોવેસ્ક્યુલર ઘટનાઓ (અનિયમિત હૃદયના ધબકારા, કંઠમાળ, હૃદયની નિષ્ફળતા વગેરે) ના જોખમને નોંધપાત્ર રીતે વધારી શકે છે, તેથી થાઇરોટોક્સિકોસિસમાં સમયસર નિદાન અને હસ્તક્ષેપ ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે.”
ટૂંકમાં, થાઇરોઇડની વિકૃતિઓ વૃદ્ધોમાં વધુ સામાન્ય છે અને ઘણીવાર તેનું નિદાન થતું નથી. ડૉ. એકતપુરેએ જણાવ્યું હતું કે, “વૃદ્ધોમાં કોઈપણ નવા લક્ષણો, જે સંપૂર્ણપણે સમજાવી શકાય તેમ નથી, થાઈરોઈડ કાર્ય પરીક્ષણોનું મૂલ્યાંકન કરવું જોઈએ. થાઇરોઇડની તકલીફના યોગ્ય નિદાન અને સારવાર માટે , વ્યક્તિએ એન્ડોક્રિનોલોજિસ્ટનું માર્ગદર્શન મેળવવું જોઈએ.”
ડિક્લેઈમર : આ આર્ટિકલ ઇન્ડિયન એક્સપ્રેસ પરથી અનુવાદીત છે, વધુ માહિતી માટે અહીં ક્લિક કરો
