Madhya Pradesh Mohan Yadav, INDIA Alliance, loksabha Election : ભાજપે મધ્યપ્રદેશમાં મોહન યાદવને મુખ્યમંત્રી બનાવીને એક મોટું રાજકીય નાટક કર્યું છે. આ એક એવું નામ છે જેની ન તો મીડિયામાં ચર્ચા થઈ હતી અને ન તો ભાજપની છાવણીમાં દેખાઈ હતી અને તેણે પોતે ખૂબ જ લો પ્રોફાઇલ રાખ્યું હતું. પરંતુ કદાચ આને જ મોદી-શાહની રણનીતિ કહેવાય છે, જ્યાં અટકળોને બદલે અન્ય સમીકરણો ઉકેલવા પર ભાર આપવામાં આવે છે. આ કારણથી ભાજપે ફરી એક મોહન દ્વારા અનેક સમીકરણો ઉકેલ્યા છે. જો યાદવ છે તો અખિલેશ-તેજશ્વી માટે સંદેશ છે, જો ઓબીસી છે તો પછાત સમાજને મદદ કરવાનો પ્રયાસ છે અને ઈન્ડિયા એલાયન્સની રણનીતિને જોરદાર પડકાર આપવાનું કામ પણ કરવામાં આવ્યું છે.
હિન્દી પટ્ટામાં ભારતનું વર્ણન સંપૂર્ણપણે નિષ્ફળ ગયું.
છેલ્લા કેટલાક સમયથી, ઈન્ડિયા એલાયન્સ સતત એક મુદ્દો ઉઠાવી રહ્યું છે – જાતિ વસ્તી ગણતરી. તેમને લાગે છે કે જો તેમને પછાત લોકોનું સમર્થન જોઈએ છે તો આ મુદ્દો જ ગેમ ચેન્જર સાબિત થશે. તેનો પ્રથમ લિટમસ ટેસ્ટ તાજેતરમાં યોજાયેલી વિધાનસભા ચૂંટણી દરમિયાન આવ્યો હતો. હિન્દી બેલ્ટના ત્રણેય રાજ્યોમાં કોંગ્રેસને કારમી હારનો સામનો કરવો પડ્યો હતો. આ બધા એવા રાજ્યો હતા જ્યાં ઓબીસીનું રાજકારણ જોરશોરથી ચાલે છે.
એક તરફ, રાજસ્થાનમાં તેમની સંખ્યા લગભગ 48 ટકા છે, જ્યારે મધ્યપ્રદેશમાં તે 43 ટકા છે. જ્યારે છત્તીસગઢમાં OBC સમુદાય લગભગ 45 ટકા છે. પરંતુ ત્રણેય રાજ્યોમાં મળેલી હાર દર્શાવે છે કે જનતાએ ન તો જાતિ ગણતરીના મુદ્દાને ગંભીરતાથી લીધો છે કે ન તો રાહુલના નિવેદનો પર કોઈ ધ્યાન આપ્યું છે જ્યાં તેઓ ‘મોદીના કેટલા અધિકારીઓ ઓબીસી છે’ એવું પૂછતા ક્યારેય થાક્યા નથી. હવે રાહુલ ગાંધીના નિવેદનનો મધ્યપ્રદેશમાં જનતાને જડબાતોડ જવાબ આપવામાં આવ્યો છે, જ્યારે પીએમ નરેન્દ્ર મોદીએ તે જ રાજ્યના મોહન યાદવને મુખ્યમંત્રી બનાવીને જનતાને સૌથી મોટો રાજકીય સંદેશ આપ્યો છે.
મોહન યાદવ કેવી રીતે બનશે ભાજપનો પોસ્ટર બોય?
જે વિપક્ષી ગઠબંધન મોદી સરકારને પછાત વિરોધી ગણાવી રહ્યું હતું અને તેની મદદથી તેનું 2024નું અભિયાન ચલાવવા માંગતું હતું, તેનો જવાબ મોહન યાદવનો રાજ્યાભિષેક છે. મોહન યાદવ ભાજપનો ઓબીસી ચહેરો છે, જે એક તળિયેથી ઉછરેલા નેતા છે અને હવે તેઓ ભાજપ માટે સૌથી મોટી વાર્તા સેટ કરવા જઈ રહ્યા છે. તે સમજી શકાય છે કે જ્યારે પણ વિપક્ષ ફરીથી જાતિ ગણતરીનો મુદ્દો ઉઠાવે છે અથવા જ્યારે પણ એવો આક્ષેપ થાય છે કે ઓબીસીને પૂરતું પ્રતિનિધિત્વ આપવામાં આવતું નથી, ત્યારે મોહન ભાજપના પોસ્ટર બોય સાબિત થવાના છે.
ભાજપે માત્ર મોહનની મદદથી જ સાંસદને નવા મુખ્યમંત્રી આપ્યા નથી, પરંતુ એમ કહેવું જોઈએ કે 2024ની લોકસભા ચૂંટણીમાં ભારત ગઠબંધન સામે કાઉન્ટર નેરેટિવ સેટ કરવામાં તેમનું સૌથી મોટું યોગદાન રહેશે. મોટી વાત એ છે કે આ સમયે વિપક્ષી ગઠબંધન પાસે મોદીના આ પગલાનો કોઈ જવાબ નથી. તાજેતરની ચૂંટણીઓમાં જે રીતે જનતાએ ભારતની ઓબીસી રાજનીતિને નકારી કાઢી છે તેના પરથી સ્પષ્ટ થાય છે કે હવે બીજી કોઈ વ્યૂહરચના પર કામ કરવાની જરૂર છે.
OBC શરત નિષ્ફળ, કોંગ્રેસ પાસે આ વિકલ્પો છે
હવે ભારતીય ગઠબંધન હજુ એ નક્કી કરી શક્યું નથી કે આ બીજી રણનીતિ શું હશે. આગામી બેઠક 19 ડિસેમ્બરે દિલ્હીમાં યોજાવા જઈ રહી છે, માનવામાં આવે છે કે ત્યારબાદ આ તમામ પાસાઓ પર ચર્ચા કરવામાં આવશે. જોકે, હાલના સમયમાં રાહુલ ગાંધીએ ચોક્કસ અલગ પ્રકારનું રાજકારણ કરવાનો પ્રયાસ કર્યો છે. તેમની તરફથી સામાન્ય માણસની રાજનીતિ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં આવ્યું છે. જો તેમના ઓબીસી વલણને અવગણવામાં આવે છે, તો તેમણે ખેડૂતો, કુલીઓ અને શાકભાજી વિક્રેતાઓની વચ્ચે જઈને એક નવા પ્રકારનું રાજકારણ શરૂ કરવાનો પ્રયાસ કર્યો છે.
તેમણે જાતિ અને ધર્મથી ઉપર ઊઠીને એક સમુદાય કેળવવાનો પ્રયાસ કર્યો છે જે ફક્ત તે પક્ષ સાથે જશે જે તેમના માટે કામ કરશે. આ સમયે, આ ભારત ગઠબંધન માટે સૌથી યોગ્ય વ્યૂહરચના પણ સાબિત થઈ શકે છે કારણ કે વિપક્ષને ભાજપની ઓબીસી રાજનીતિનો કોઈ વિકલ્પ દેખાતો નથી. આના ઉપર, સાંસદ કે મોહન સાથે, ભાજપને છત્તીસગઢના વિષ્ણુદેવ સાંઈનું સમર્થન પણ મળવાનું છે, એટલે કે પછાત લોકોની મદદ માટે બેવડા ચહેરાઓ છે.
ભાજપના યાદવ અખિલેશ-લાલુને બેચેન બનાવશે
અહીં એ સમજવું પણ જરૂરી છે કે મોહન યાદવ સમુદાયમાંથી આવે છે, આવી સ્થિતિમાં તેમને માત્ર પછાત નેતા તરીકે જોવું ખોટું હશે. આ વાત સમજીને ભાજપે પણ તેમને આગળ કર્યા છે. વાસ્તવમાં જો ઈન્ડિયા એલાયન્સે 2024ની ચૂંટણીમાં ભાજપને પડકાર આપવો હોય તો તેને ઉત્તર પ્રદેશ અને બિહારમાં પણ સારું પ્રદર્શન કરવું પડશે. આ બંને રાજ્યોમાંથી કુલ 120 લોકસભા સીટો બહાર આવે છે.
હવે ભાજપે બિહારમાં લાલુ અને યુપીમાં અખિલેશ માટે પોતાના પહેલા યાદવને મુખ્યમંત્રી બનાવીને મુશ્કેલી ઊભી કરી છે. કહેવાની જરૂર નથી કે બિહારમાં આરજેડી અને યુપીમાં સપા પોતાને યાદવ મતદારો પર અચાનક સત્તા હોવાનું માને છે. આ સમાજના સૌથી વધુ મત આ બંને પક્ષોને મળશે તેવું મનાય છે. પરંતુ હવે મોહન યાદવના રાજ્યાભિષેકથી ભાજપને તે સમુદાયમાં પ્રવેશ કરવાની મોટી તક મળી છે.
યુપી-બિહારની યાદવ રાજનીતિ
જો આંકડાઓની વાત કરીએ તો યુપીમાં લગભગ 9 થી 10 ટકા યાદવ છે. અહીં પણ 12 જિલ્લામાં તેમનો હિસ્સો લગભગ 20 ટકા છે. 2022ની વિધાનસભા ચૂંટણીમાં 83% યાદવોએ સપાને મત આપ્યો હતો. પરંતુ મોહન યાદવનું પગલું એ જ વલણને નબળું પાડી શકે છે. તેવી જ રીતે બિહારની વાત કરીએ તો ત્યાં યાદવોની સંખ્યા 14.26% છે. અહીં પણ ઘણી સીટો પર તેમની વસ્તી 50 ટકાને વટાવી ગઈ છે. મતલબ કે આગામી લોકસભા ચૂંટણીમાં આ બેઠકો પર આરજેડી અને ભાજપ વચ્ચે સૌથી કઠોર સ્પર્ધા જોવા મળશે.
યાદવની રાજનીતિ કોંગ્રેસને ડુબાડી દેશે!
વેલ, એક દૃષ્ટિકોણથી, મોહન યાદવ એમપીના મુખ્ય પ્રધાન બનવું એ હિન્દી બેલ્ટના રાજ્યોમાં કોંગ્રેસને મોટો ઝટકો આપવા જઈ રહ્યો છે. તેનું કારણ પણ મોહનની યાદવ પૃષ્ઠભૂમિ છે. વાસ્તવમાં, મોહન યાદવના રાજ્યાભિષેકથી અખિલેશ યાદવને પણ બેચેની થઈ ગઈ છે, આ બેચેનીને કારણે તેઓ હવે પોતાને સૌથી મોટા યાદવ નેતા તરીકે સાબિત કરવા માટે વધુ બેઠકો પર ચૂંટણી લડવાનો પ્રયાસ કરશે. એ જ રીતે બિહારમાં આરજેડી પણ પોતાનો પ્રભાવ બતાવવા માટે વધુ સીટોની માંગ કરશે. તે જ સમયે, ચૂંટણી પરાજયમાંથી બહાર આવવાનો પ્રયાસ કરી રહેલી કોંગ્રેસ પાસે દબાણ સર્જવા માટે પૂરતી સોદાબાજીની શક્તિ નહીં હોય. મતલબ કે યાદવ સમુદાયના વોટ મેળવવાની સ્પર્ધા કોંગ્રેસને વધુ નીચે ધકેલવાનું કામ કરશે.
