NDPS Act: ગાંજા એટલે કે કૈનાબિસ અથવા મારિજુઆ (Marijuana) ના ખરીદવો, વેચવો અને તેનું સેવન કરવું ભારતમાં ગેરકાયદેસર છે. ગાંજા સાથે પકડાવાથી નાર્કોટિક્સ ડ્રગ્સ એન્ડ સાયકોટ્રોપિક સબસ્ટન્સ એક્ટ એટલે કે NDPS એક્ટ હેઠળ કાર્યવાહી કરવામાં આવે છે. આ કાયદો ડ્રગની હેરાફેરી સાથે સંબંધિત છે.
આ કાયદા હેઠળ દોષિત વ્યક્તિઓને 1 થી 20 વર્ષની સખત કેદની સજા થઈ શકે છે. તેમજ ઓછામાં ઓછો 1 લાખ રૂપિયાનો દંડ ભરવો પડશે. આ કાયદા હેઠળ વર્ષ 1986માં નાર્કોટિક્સ કંટ્રોલ બ્યુરોની રચના કરવામાં આવી હતી. ડિસેમ્બર 2021 માં, કેન્દ્ર સરકારે નાર્કોટિક ડ્રગ્સ એન્ડ સાયકોટ્રોપિક સબસ્ટન્સ (NDPS) એક્ટમાં સુધારો કરવા માટે લોકસભામાં એક બિલ રજૂ કર્યું. ખરડો પસાર થયો હતો.
NDPS એક્ટ શું છે?
NDPS એક્ટ બે ભાગમાં વહેંચાયેલો છે. પ્રથમ ભાગ એનડી અને બીજો ભાગ પીએસ. ND નો અર્થ નાર્કોટિક ડ્રગ્સ અને PS નો અર્થ સાયકોટ્રોપિક પદાર્થો છે
ગાંજો, અફીણ, ડોડા, ચૂરા વગેરે નાર્કોટિક્સ ડ્રગ્સ હેઠળ આવે છે. આ કુદરતી રીતે ઉપલબ્ધ ડ્રગ્સ છે. તે વિચારવાની અને સમજવાની ક્ષમતાને અસર કરે છે. જ્યારે સાયકોટ્રોપિક પદાર્થો હેઠળ શ્રેણીબદ્ધ ડ્રગ્સમાં કેમિકલ ભળેલુ હોય. આ હેઠળ MDMA, MD, Ecstasy, Alprazolam વગેરે આવે છે. સામાન્ય રીતે NDPS એક્ટ હેઠળ માત્ર નાર્કોટિક્સ કંટ્રોલ બ્યુરો જ કાર્યવાહી કરે છે.
કેટલો ગાંજો મળે તેની કેટલી સજા?
NDPS એક્ટ હેઠળની સજા જપ્ત કરાયેલી ડ્રગ્સના જથ્થા પર આધારિત હોય છે. સજા નક્કી કરવા માટે ડ્રગ્સના જથ્થાને ત્રણ કેટેગરીમાં વિભાજિત કરવામાં આવે છે: નાનો જથ્થો, મધ્યમ જથ્થો અને કોમર્શિયલ જથ્થો. કોકેઈન માટે નાની માત્રા 2 ગ્રામ નક્કી કરવામાં આવી છે. આ રીતે ગાંજા માટે આ માનક અલગ છે. એક કિલોથી ઓછા ગાંજાને નાની માત્રામાં ગણવામાં આવે છે અને 20 કિલોથી વધુ ગાંજાનો કોમર્શિયલ જથ્થો ગણવામાં આવે છે. ગાંજાના છોડની ખેતી વ્યવસાયિક માત્રામાં આવે છે.
ઓછી માત્રામાં ગાંજા સાથે પકડાયેલાને એક વર્ષ સુધીની સખત કેદ અને 10,000 રૂપિયા દંડની સજા થઈ શકે છે. જો મધ્યમ જથ્થાના ગાંજા એટલે કે ઓછા જથ્થાથી વધુ અને વ્યાપારી જથ્થા કરતાં ઓછા પ્રમાણમાં પકડાય તો 10 વર્ષ સુધીની સજા અને એક લાખ રૂપિયા સુધીનો દંડ થઈ શકે છે.
આ પણ વાંચો – ગુજરાતમાં 2022 ના વર્ષે રૂ. 5131 કરોડથી વધુનુ ડ્રગ્સ જપ્ત કરાયું
જો વેપારી જથ્થા સાથે પકડાય છે, તો સજા 10 વર્ષથી વધુ એટલે કે 20 વર્ષ સુધીની સખત કેદની સજા થઈ શકે છે. બે લાખ રૂપિયા કે તેથી વધુનો દંડ પણ થઈ શકે છે.
