નેશનલ એરોનોટિક્સ એન્ડ સ્પેસ એડમિનિસ્ટ્રેશન (NASA) ના અધિકારીઓએ ગયા અઠવાડિયે કહ્યું હતું કે એક નવો શોધાયેલ એસ્ટરોઇડ પૃથ્વી સાથે અથડાવાની શક્યતા છે. વૈજ્ઞાનિકોએ આ એસ્ટરોઇડને 2024 YR4 નામ આપ્યું છે. 2032માં આ એસ્ટરોઇડ પૃથ્વી સાથે અથડાવાની શક્યતા એક ટકાથી થોડી વધુ છે. “અમે આ એસ્ટરોઇડ વિશે ચિંતિત નથી,” નાસાના સેન્ટર ફોર નિયર અર્થ ઓબ્જેક્ટ સ્ટડીઝના ડિરેક્ટર પોલ ચોડ્સે એક નિવેદનમાં જણાવ્યું હતું. પરંતુ આનું નિરીક્ષણ કરવું ખૂબ જ જરૂરી છે.” જો 2024 YR4 પૃથ્વી સાથે અથડાય તો કેટલો વિનાશ થઈ શકે છે? એસ્ટરોઇડ પૃથ્વી સાથે કેટલી વાર અથડાય છે અને આવી પરિસ્થિતિઓનો સામનો કરવા માટે અવકાશ એજન્સી કેવી રીતે કાર્ય કરે છે? ચાલો તેના વિશે જાણીએ.
નવા શોધાયેલા એસ્ટરોઇડ 2024 YR4 શું છે?
2024 YR4 સૌપ્રથમ ગયા વર્ષે ડિસેમ્બરમાં ચિલીમાં ટેલિસ્કોપ દ્વારા શોધાયો હતો. પૃથ્વીની નજીકનો આ એસ્ટરોઇડ ફૂટબોલના મેદાન જેટલો મોટો છે. તેનું કદ 40 થી 100 મીટર છે. એસોસિએટેડ પ્રેસ અનુસાર, નાતાલના દિવસે આ લઘુગ્રહ પૃથ્વીની સૌથી નજીક પહોંચ્યો હતો. આ એસ્ટરોઇડ પૃથ્વીથી આશરે 800,000 કિલોમીટર દૂર છે, જે ચંદ્રના અંતર કરતાં લગભગ બમણું છે. તે આગામી થોડા મહિનામાં અદૃશ્ય થઈ જશે અને 2028 માં પૃથ્વીના માર્ગમાંથી પસાર થાય ત્યાં સુધી ફરીથી દેખાશે નહીં.
એટલા માટે વિશ્વભરના વૈજ્ઞાનિકો હાલમાં 2024 YR4 નો માર્ગ નક્કી કરવા માટે સૌથી શક્તિશાળી ટેલિસ્કોપની મદદ લઈ રહ્યા છે. વૈજ્ઞાનિકો આ એસ્ટરોઇડ અદૃશ્ય થાય તે પહેલાં તેના વિશે વધુ જાણવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છે. આ વિશે વધુ જાણવા માટે વૈજ્ઞાનિકો પાસે હાલમાં એપ્રિલના મધ્ય સુધીનો સમય છે.
આ પણ વાંચો: સુનિતા વિલિયમ્સે અવકાશમાં રચ્યો નવો ઇતિહાસ
ખગોળશાસ્ત્રીઓ એસ્ટરોઇડ કેટલો મોટો છે તે નક્કી કરવા માટે તેની તેજસ્વીતા તપાસે છે. કારણ કે તેજસ્વી પદાર્થો કદમાં મોટા હોય છે. જોકે, આ ઘટનાનું ચોક્કસ માપ આપવું મુશ્કેલ છે. કારણ કે ચંદ્રની સપાટી પરથી કેટલો પ્રકાશ પ્રતિબિંબિત થાય છે તેના પર તેજ આધાર રાખે છે (ચંદ્રનો પોતાનો પ્રકાશ નથી. ચંદ્ર ફક્ત સૂર્યપ્રકાશને પ્રતિબિંબિત કરે છે). પરિણામે મોટા, ઘેરા રંગના એસ્ટરોઇડ અને નાના એસ્ટરોઇડ વચ્ચે તફાવત કરવો એક પડકાર છે.
જો 2024 YR4 ટકરાશે તો તે કેટલો વિનાશ લાવી શકે છે?
નિષ્ણાતોએ કહ્યું કે 2024 YR4 મોટો છે; પણ એટલો મોટો નહીં જેટલો મોટો જેણે 66 મિલિયન વર્ષો પહેલા ડાયનાસોર અને અન્ય જીવંત પ્રાણીઓનો નાશ કર્યો હતો. જો 2024 YR4 વસ્તીવાળા વિસ્તારમાં અથડાય તો તે વ્યાપક સ્થાનિક નુકસાન પહોંચાડી શકે છે. ખગોળશાસ્ત્રીઓ કોઈ વસ્તુ દ્વારા થતા વિનાશનું વર્ગીકરણ કરવા માટે ટોરિનો સ્કેલ નામના સાધનનો ઉપયોગ કરે છે. NASA JPL સેન્ટર ફોર નિયર-અર્થ ઓબ્જેક્ટ સ્ટડીઝ (CNEOS) એ હાલમાં 0 થી 10 ના સ્કેલ પર આધારિત 2024 YR4 ને ત્રણ ગ્રેડ સોંપ્યા છે. 2004 માં શોધાયેલ એસ્ટરોઇડ એપોફિસને શરૂઆતમાં 0 થી 10 ના સ્કેલ પર ચાર-સ્ટાર રેટિંગ આપવામાં આવ્યું હતું. પરંતુ, પાછળથી તેનું ગ્રેડેશન ડાઉનગ્રેડ કરવામાં આવ્યું છે. અવલોકનો દર્શાવે છે કે ઓછામાં ઓછા 100 વર્ષ સુધી આ આગનું કોઈ જોખમ નથી.
વૈજ્ઞાનિકોના મતે જો 2024 YR4 પૃથ્વી સાથે અથડાય છે, તો તે આઠ થી 10 મેગાટન ઉર્જા છોડે તેવી શક્યતા છે. NPR ના અહેવાલ મુજબ, 15 ફેબ્રુઆરી, 2023 ના રોજ રશિયાના ચેલ્યાબિન્સ્ક પર ત્રાટકેલા એસ્ટરોઇડે લગભગ 500 કિલોટન TNT જેટલી ઊર્જા છોડી હતી. આ ઉર્જા હિરોશિમા પરમાણુ બોમ્બ કરતાં લગભગ 30 ગણી વધારે છે. આ દુર્ઘટનામાં લગભગ 1,500 લોકો ઘાયલ થયા હતા અને અનેક શહેરોમાં હજારો ઇમારતોને નુકસાન થયું હતું. તે 2024 YR4 એસ્ટરોઇડના કદ કરતાં લગભગ અડધો હતો.
એસ્ટરોઇડ પૃથ્વી સાથે કેટલી વાર અથડાય છે?
દરરોજ હજારો લઘુગ્રહો પૃથ્વીના વાતાવરણમાં પ્રવેશ કરે છે. મોટાભાગના ઘર્ષણને કારણે વાતાવરણમાં બળી જાય છે. કેટલાક મોટી આગમાં ફેરવાઈ જાય છે અને આકાશમાં અગ્નિના ગોળા તરીકે દેખાય છે. ક્યારેક સળગ્યા વગરના ટુકડા સપાટી પર અથડાય છે; પણ તેનાથી બહુ નુકસાન થતું નથી. મોટા એસ્ટરોઇડ વૈશ્વિક આફતોનું કારણ બની શકે છે; પરંતુ તેઓ પૃથ્વી પર ઘણી ઓછી વાર અથડાતા હોય છે. ‘DW’ ના એક અહેવાલ મુજબ, અત્યાર સુધી પૃથ્વી સાથે અથડાયેલા સૌથી વિનાશક એસ્ટરોઇડ વ્યાસમાં એક કિલોમીટર કરતા મોટા છે.
આ પણ વાંચો: એસ્ટ્રોનેટે શોધ્યો નવો ગ્રહ, જાણો કેમ ખાસ છે આ નવો ગ્રહ?
જેમ કે ચિક્સુલબનો હુમલો જેણે ડાયનાસોરનો નાશ કર્યો. આપણું સૌરમંડળ પૃથ્વીના કદ કરતાં ઘણું મોટું છે, એટલે કે પૃથ્વી પર કોઈ લઘુગ્રહ અથડાવાની શક્યતા ખૂબ ઓછી છે. પરંતુ ચિક્સુલબ ઉલ્કા જેવા નાના ઉલ્કાઓ પણ નુકસાન પહોંચાડી શકે છે. આ બધા પરિબળો એસ્ટરોઇડની ગતિ અને પૃથ્વીના વાતાવરણમાં પ્રવેશના ખૂણા પર આધાર રાખે છે. DW ના અહેવાલ મુજબ, 40 મીટર પહોળો ખડક આખા શહેરને સપાટ કરી શકે છે.
અવકાશ કાટમાળના ખતરાથી બચવા માટે અવકાશ એજન્સીઓ કેવી રીતે કાર્ય કરે છે?
નાસા જેવી અવકાશ એજન્સીઓ હાલમાં ગ્રહ સંરક્ષણ પ્રણાલીઓ પર કામ કરી રહી છે; આનાથી આ લઘુગ્રહો પૃથ્વી સાથે અથડાતા અટકાવશે, જેના વિનાશક પરિણામો આવી શકે છે. ઉદાહરણ તરીકે નાસા અને જોન્સ હોપકિન્સ એપ્લાઇડ ફિઝિક્સ લેબોરેટરી વચ્ચેનો સંયુક્ત પ્રોજેક્ટ, ડબલ એસ્ટરોઇડ રીડાયરેક્શન ટેસ્ટ (DART), નાસાનું પ્રથમ ગ્રહ સંરક્ષણ મિશન હતું. 2022 માં, DART અવકાશયાને ડિમોર્ફોસ નામના ઉલ્કાના આકાર અને માર્ગ બંનેને સફળતાપૂર્વક બદલી નાખ્યા હતા. ડિમોર્ફોસ પૃથ્વી માટે કોઈ ખતરો નહોતો અને તે ગ્રહથી લગભગ 11 મિલિયન કિલોમીટરના અંતરે સૂર્યની પરિક્રમા કરી રહ્યો હતો.
