Bombay High Court: બોમ્બે હાઈકોર્ટની નાગપુર બેંચે તાજેતરમાં જ એક ગર્ભવતી મહિલાને કામચલાઉ જામીન આપ્યા હતા. જેલમાં બાળકને જન્મ આપવાથી માતા અને તેના બાળક પર વિપરીત અસર પડે છે તે ધ્યાનમાં રાખીને કોર્ટે જામીન આપ્યા હતા. આ મહિલાની ડ્રગ્સ રાખવાના કેસમાં ધરપકડ કરવામાં આવી હતી.
જસ્ટિસ ઉર્મિલા જોશી-ફાળકેએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે જેલમાં બાળકને જન્મ આપવાના ગંભીર પરિણામો આવી શકે છે. તેમણે પુનરોચ્ચાર કર્યો કે આવી બાબતોમાં માનવતાવાદી અભિગમ અપનાવવાની જરૂર છે.
કોર્ટે કહ્યું કે ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન જેલના વાતાવરણમાં બાળકને જન્મ આપવાથી માત્ર અરજદાર (સ્ત્રી) જ નહીં પરંતુ બાળક પર પણ અસર થશે, જેને અવગણી શકાય નહીં. દરેક વ્યક્તિ ગૌરવને પાત્ર છે. જેલમાં જન્મ આપવાથી માતા અને બાળક બંને પર અસર થઈ શકે છે અને તેથી માનવતાવાદી વિચારણાઓ જરૂરી છે.
નાર્કોટિક ડ્રગ્સ એન્ડ સાયકોટ્રોપિક સબસ્ટન્સ એક્ટ, 1985 (NDPS એક્ટ) હેઠળના કેસમાં ધરપકડ કરાયેલી મહિલાને છ મહિનાના જામીન આપતા કોર્ટે આ અવલોકનો કર્યા હતા.
આ મામલો એપ્રિલ 2024માં પાડવામાં આવેલા દરોડા દરમિયાન થયો હતો. જ્યારે 6.64 લાખની કિંમતનો 33.2 કિલો ગાંજા અનેક આરોપીઓ પાસેથી જપ્ત કરવામાં આવ્યો હતો. તેમાંથી 7.061 કિલો જામીન અરજદાર પાસે હતું, જે તેના કાળા પિટ્ટુ બેગમાંથી મળી આવ્યું હતું. તેના પતિ અને અન્ય સહ-આરોપીઓ સાથે મહિલા પર માદક દ્રવ્યોનો વ્યવસાયિક જથ્થો રાખવાનો આરોપ હતો, જે NDPS એક્ટ હેઠળ ગુનો છે.
આ પણ વાંચો: અદાણી કેસ પર અરેસ્ટ વોરંટને લઈ વિદેશ મંત્રાલયનું પ્રથમ નિવેદન
તેમના વકીલે મુખ્યત્વે માનવતાના આધારે જામીન માટે દલીલ કરી હતી. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે અરજદાર ગર્ભાવસ્થાના તબક્કામાં છે. આવી સ્થિતિમાં તે ઘણી મુશ્કેલીઓનો સામનો કરી રહી છે. જેના માટે તેને તબીબી સંભાળની જરૂર હતી. જે જેલમાં ઉપલબ્ધ ન હતો. તેણીના ગૌરવના બંધારણીય અધિકારને ટાંકીને, તેણીએ સુરક્ષિત ડિલિવરીની સ્થિતિ સુનિશ્ચિત કરવા માટે તેણીની અસ્થાયી મુક્તિની વિનંતી કરી.
જામીન અરજીનો વિરોધ કરીને રાજ્યએ કથિત ગુનાની ગંભીરતાને રેખાંકિત કરી હતી. તેણે એવી દલીલ કરી હતી કે અરજદારની નાર્કોટિક્સના વેપારી જથ્થાના પરિવહનમાં સંડોવણી NDPS એક્ટની કલમ 37 ની કડક જોગવાઈઓને આકર્ષે છે, જ્યાં સુધી કોર્ટને ખાતરી ન થાય કે આરોપી દોષિત નથી અને તે સમાન ગુનો કરે તેવી શક્યતા નથી.
કોર્ટે આરોપોની ગંભીરતાનો સ્વીકાર કર્યો હતો પરંતુ કસ્ટોડિયલ ડિલિવરીના માનવતાવાદી પાસાઓને પ્રાથમિકતા આપી હતી.
આર.ડી. ઉપાધ્યાય વિરુદ્ધ આંધ્રપ્રદેશ રાજ્યના કેસમાં સુપ્રીમ કોર્ટના નિર્દેશોને ટાંકીને જેમાં સગર્ભા કેદીઓની સારવાર માટે માર્ગદર્શિકા નિર્ધારિત કરવામાં આવી હતી. હાઈકોર્ટે કહ્યું કે જેલના વાતાવરણમાં બાળકને જન્મ આપવાથી માતા અને બાળક બંને પર વિપરીત અસર થઈ શકે છે. કોર્ટે વધુમાં કહ્યું હતું કે NDPS કેસમાં તપાસ પૂર્ણ થઈ ગઈ છે અને ચાર્જશીટ દાખલ કરવામાં આવી છે, ત્યારથી પુરાવા અથવા સાક્ષીઓ સાથે ચેડા થવાનું જોખમ ખતમ થઈ ગયું છે.
આ પણ વાંચો: 6000 કરોડના કૌભાંડનો ‘માસ્ટર માઈન્ડ’ ભૂપેન્દ્ર ઝાલાની કરમ કુંડળી, અભ્યાસથી લઈ સંપત્તિની તમામ માહિતી
27 નવેમ્બરના આદેશમાં કહેવામાં આવ્યું હતું કે પ્રથમદર્શી પુરાવાઓ અસ્તિત્વમાં છે. તેમ છતાં સુપ્રીમ કોર્ટ દ્વારા જારી કરાયેલ માર્ગદર્શિકાના સંદર્ભમાં અમુક પરિબળોને ધ્યાનમાં રાખવું જોઈએ કે અરજદારને મુક્ત કરવાથી ઉચ્ચ સુરક્ષા જોખમ ઊભું થતું નથી અને તે તપાસને પૂર્વગ્રહ નહીં કરે. NDPS એક્ટની કલમ 37 હેઠળ કડક નિયમો છે. જો કે, સંજોગોને ધ્યાનમાં રાખીને, અરજદારને કામચલાઉ જામીન પર મુક્ત કરવાની અરજી માનવતાના ધોરણે ધ્યાનમાં લેવી જોઈએ.
બેન્ચે કહ્યું કે સુપ્રીમ કોર્ટે ગર્ભવતી કેદીઓને કામચલાઉ મુક્તિ માટે માર્ગદર્શિકા જારી કરી છે જેથી તેઓ જેલની બહાર જન્મ આપી શકે. જેના આધારે કોર્ટે ગર્ભવતી મહિલાને છ મહિના માટે કામચલાઉ જામીન આપ્યા હતા.
