Nirupama Subramanian,Shyamlal Yadav : ફેબ્રુઆરીમાં સિડનીમાં, વિદેશ મંત્રી ડૉ. એસ. જયશંકરને જ્યારે જ્યોર્જ સોરોસની વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી અને સરકારની ટીકા વિશે પૂછવામાં આવ્યું ત્યારે તેમને “વૃદ્ધ, શ્રીમંત અને ખતરનાક” કહ્યા હતા. “ન્યુ યોર્કમાં બેઠેલો એક વ્યક્તિ ,” તેને ગમતી ન હોય તેવી સરકાર વિશે ” વર્ણનો” રજૂ કરે છે. તે તીક્ષ્ણ ઠપકો વાયરલ થયો હતો.
અહીં એક વિરોધાભાસ છે.
ભારત યુએન ડેમોક્રેસી ફંડ (UNDEF) માં ટોચના ફાળો આપનારાઓમાં સામેલ છે જેનું ધ્યેય સ્થાનિક અને આંતરરાષ્ટ્રીય એનજીઓ અને સિવિલ સોસાયટી ઓર્ગેનાઈઝેશન (CSOs) દ્વારા સમગ્ર વિશ્વમાં લોકશાહીને પ્રોત્સાહન આપવાનું છે ,આમાંના ઘણા સોરોસના પરોપકારી સામ્રાજ્ય સાથે જોડાયેલા છે, તપાસ દ્વારા ઈન્ડિયન એક્સપ્રેસે ખુલાસો કર્યો છે.
2005 માં UNDEF ની શરૂઆત થઈ ત્યારથી, ભારતે તેમાં $32 મિલિયનથી વધુનું યોગદાન આપ્યું છે અને તે તેનું ચોથું સૌથી મોટું યોગદાનકર્તા (contributor.) છે.
ગયા વર્ષે, જ્યારે ભારતે ફંડમાં $150,000 નું યોગદાન આપ્યું હતું તેમાં યુએસ, સ્વીડન અને જર્મની પછી 45 દાતાઓમાં 4થું સૌથી વધુ યોગદાન આપનાર દેશ હતો, યુએનમાં ભારતના કાયમી મિશનએ એક નિવેદનમાં ગર્વથી જાહેરાત કરી: “ભારત સ્વીકારે છે કે UNDEF માટે સતત સમર્થન આમાં ખાસ મહત્વનું છે. વિશ્વભરમાં લોકશાહી પ્રયાસો માટે નિર્ણાયક સમય છે. ભારત UNDEF માટે અડગ સમર્થન વ્યક્ત કરે છે કારણ કે તે વિશ્વભરમાં લોકશાહી શાસનને મજબૂત કરવા માટે UNના અન્ય પ્રયાસોને પૂરક બનાવવામાં એક વિશિષ્ટ ભૂમિકા ભજવે છે.”
2015 થી UNDEF ભંડોળ મેળવતા “લોકશાહી શાસન” ને મજબૂત બનાવતા 276 પ્રોજેક્ટ્સમાંથી, ધ ઈન્ડિયન એક્સપ્રેસ દ્વારા કરવામાં આવેલી તપાસમાં બહાર આવ્યું છે કે, 68 જેટલા, ચારમાંથી લગભગ એક, સોરોસ ઓપન સોસાયટી ફાઉન્ડેશન (OSF) સાથે જોડાયેલા CSO દ્વારા અથવા તેની શાખાઓ – કાં તો તેના દાનના પ્રાપ્તકર્તા તરીકે અથવા ભાગીદાર તરીકે ચલાવવામાં આવી રહ્યા છે.
આ પણ વાંચો: Today News Live Updates: ગુજરાત સહિત દેશ-વિદેશના તમામ તાજા સમાચાર વાંચવા અહિં ક્લિક કરો
જો કે UNDEF તેની શરૂઆતથી જ સોરોસ સાથે જોડાયેલ એનજીઓને ભંડોળનું વિતરણ કરી રહ્યું છે, ધ ઈન્ડિયન એક્સપ્રેસે તેની તપાસ માટે 2015ને પ્રારંભિક બિંદુ તરીકે લીધું હતું.
આ એટલા માટે છે કારણ કે તેએ વર્ષ હતું જ્યારે 2014 માં સત્તા સંભાળનાર મોદી સરકારે વિદેશી અનુદાન ફાઇલ કરવા માટે FCRA કાયદા હેઠળ નવા નિયમો રજૂ કરીને NGOના વિદેશી ભંડોળ પર કડક કાર્યવાહી શરૂ કરી હતી અને જુના કાયદા કાઢવાની પ્રક્રિયા શરૂ કરી હતી.
જ્યારે UNDEF OSF સાથે લિંક્સ ધરાવતી વિશ્વભરની સંસ્થાઓને ભંડોળ પૂરું પાડે છે, ત્યારે 2016 માં, ગૃહ મંત્રાલયે OSFને વોચલિસ્ટમાં મૂક્યું હતું, એટલે કે તે મંત્રાલયની પૂર્વ મંજૂરી વિના ભારતમાં કોઈપણ સંસ્થા અથવા વ્યક્તિને કોઈપણ નાણાકીય સહાય આપી શકતું નથી.
ઇન્ડિયન એક્સપ્રેસે ન્યૂયોર્કમાં ભારતીય સ્થાયી મિશનને એક પ્રશ્ન મોકલ્યો હતો, સ્પષ્ટ વિરોધાભાસ માટે સમજૂતી માંગી અને MEA પ્રવક્તાને રીડાયરેક્ટ કરવામાં આવી જે ટિપ્પણી માટે અનુપલબ્ધ હતા.
સોરોસના OSF, તેની પ્રાદેશિક પેટાકંપનીઓ અને ભાગીદારો સાથેના 68 પ્રોજેક્ટ્સની સંપૂર્ણ સૂચિ indianexpress.com પર છે.
તપાસના મુખ્ય તારણો અને 2015 અને 2021 વચ્ચે દર વર્ષે સોરોસના OSF સાથે જોડાયેલા UNDEF ફંડના ટોચના પ્રાપ્તકર્તા નીચે મુજબ છે:
2021: UNDEF ફંડ મેળવનાર 33 પ્રોજેક્ટમાંથી, 11 OSF સાથે જોડાયેલા CSO ને ગયા હતા. ટોચ પર માનવ અધિકાર માટે લેબનીઝ સેન્ટર હતું. તેને લેબનોનમાં કટોકટી વચ્ચે સેફગાર્ડિંગ હ્યુમન રાઈટ્સ નામના પ્રોજેક્ટ માટે $275,000 ની ગ્રાન્ટ પ્રાપ્ત થઈ હતી. જૂથ ABAAD ને ભાગીદાર તરીકે સૂચિબદ્ધ કરે છે. OSF એ ABAAD માટે ડોનર છે.
2020: UNDEF અનુદાન મેળવનાર 30 પ્રોજેક્ટમાંથી 10 OSF સાથે જોડાયેલા હતા. લેબનોન સ્થિત એનજીઓ આબાદ રિસોર્સ સેન્ટર ફોર જેન્ડર ઇક્વાલિટીને “સિવિલ સોસાયટી ઓર્ગેનાઈઝેશન્સ એન્ડ યુથ્સ ઇન જેન્ડર-ઇન્ક્લુઝિવ સિટીઝનશિપ એન્ડ લીડરશીપ” સાથે જોડાવાના પ્રોજેક્ટ માટે $495,000 ની ગ્રાન્ટ પ્રાપ્ત થઈ છે. આબાદને OSF તરફથી પણ અનુદાન મળે છે.
2019: 32 ગ્રાન્ટીમાંથી, 11 OSF લાભાર્થીઓ હતા. આફ્રિકા ચેક ફાઉન્ડેશન નામની પ્રાદેશિક NGO ને નાઈજીરીયા, કેન્યા અને દક્ષિણ આફ્રિકામાં “પુરાવા આધારિત નિર્ણય લેવા માટે મીડિયા સાક્ષરતા” ને પ્રોત્સાહન આપવાના પ્રોજેક્ટ માટે $495,000 મળ્યા. ACF OSF ને ભાગીદાર તરીકે સૂચિબદ્ધ કરે છે.
આ પણ વાંચો: ઇમરાન ખાને ફરી એક વખત ભારતની પ્રશંસા કરી, કહ્યું – ભારત રશિયા પાસેથી કાચું તેલ ખરીદવામાં સફળ રહ્યું
2018: 46 UNDEF પ્રાપ્તકર્તાઓમાંથી, 12 OSF સાથે જોડાણ ધરાવે છે. પશ્ચિમ એશિયા-ઉત્તર આફ્રિકા ક્ષેત્રમાં કામ કરતી કેરો ઇન્સ્ટિટ્યુટ ફોર હ્યુમન રાઇટ્સ સ્ટડીઝને “માનવ અધિકારોના હિમાયતીઓની નવી પેઢીને સશક્ત બનાવવા” માટેના પ્રોજેક્ટ માટે $275,000 મળ્યા. OSF કૈરો સંસ્થાની ડોનર છે.
2016: 43 UNDEF પ્રાપ્તકર્તાઓમાંથી, છ OSF સાથે જોડાયેલા છે. ટોચના પ્રાપ્તકર્તા મધ્ય આફ્રિકન રિપબ્લિકમાં કોમન ગ્રાઉન્ડ માટે શોધ છે જેને “સ્થાયી, સહભાગી, સમાવિષ્ટ અને સહયોગી નાગરિક સંવાદની સ્થાપના દ્વારા લોકશાહીને પ્રોત્સાહન આપવા” પ્રોજેક્ટ માટે $242,000 મળ્યા હતા. તે OSF સંલગ્નને ભાગીદાર તરીકે સૂચિબદ્ધ કરે છે.
2015: 44 UNDEF પ્રાપ્તકર્તાઓમાંથી, ત્રણ OSF સાથે જોડાયેલા છે. ટ્યુનિશિયામાં એક્શન એસોસિએટીવને સહભાગી નિર્ણય લેવા તરફ “લોક ભાગીદારી, સ્થાનિક સરકારમાં વિશ્વાસ અને પારદર્શિતા” બનાવવાના પ્રોજેક્ટ માટે $242,000 મળ્યા હતા. આ સિવિલ સોસાયટી ગ્રુપ Avocats san Frontieres ના ભાગીદાર છે, જે OSF દ્વારા ભંડોળ પૂરું પાડવામાં આવે છે.
